Thả độc giếng nước (poisoning the
well)
Cái cuốn hút nhất trong phương pháp thả độc giếng nước là đối phương đã
bị mất điểm trước khi kịp mở miệng nói gì. Xem xét theo hình thái cơ bản
nhất, ngụy biện này đưa ra những nhận xét không dễ chịu về những người
không đồng ý với luận điểm bạn đã chọn. Khi nạn nhân nào đó tiến lên
tranh cãi với luận điểm kia, anh này chỉ thấy mình đang dính phải những
nhận xét không dễ chịu.
Ngoại trừ kẻ ngu dốt, ai cũng biết rằng chúng ta không chi đủ tiền cho giáo
dục.
(Khi có ai đó bước lên nói rằng, tiền chi cho giáo dục đã đủ, anh này tự
nhận trước mọi người rằng mình là kẻ ngu dốt.)
Cả đoạn phát biểu trên đều mang tính ngụy biện, vì nó kêu gọi sự chấp
thuận hay bác bỏ một đề nghị dựa trên những bằng chứng không liên quan
gì đến đề nghị đó cả. Tuyên bố ở đây chỉ là một sự lăng mạ không bằng
chứng, do đó không nhất thiết phải chấp nhận. Ngay cả khi nó là sự thật,
chúng ta vẫn phải đánh giá lập luận dựa trên giá trị của nó.
Nghiên cứu kỹ hơn cho thấy, phương pháp thả độc giếng nước là một phiên
bản rất chuyên biệt hóa của ngụy biện, lạm dụng công kích cá nhân. Thay
vì lăng mạ người tranh luận với hy vọng rằng thính giả sẽ bị dẫn dụ bác bỏ
lập luận của người này, người sử dụng chiến thuật bỏ độc giếng nước đưa
ra lời lăng mạ cho bất kỳ ai có tiềm năng đứng ra tranh luận. Phương pháp
này thông minh hơn biện pháp lạm dụng, đơn thuần vì nó mời gọi nạn nhân
tự lăng mạ bản thân bằng cách uống nước từ cái giếng bị nhiễm độc. Bằng
cách đó, nó làm giảm uy tín của bên đối đầu.
