Ngụy biện nhân quả (post hoc ergo
propter hoc)
Cụm từ Latin này được dịch ra là “sau cái này, do đó bởi vì điều đó”, và nó
là một ngụy biện giả định rằng vì một sự kiện theo sau một sự kiện khác, sự
kiện thứ nhất phải là nguyên nhân của sự kiện kia.
Ngay lập tức sau khi đậu Hà Lan đóng hộp ra mắt, tỷ lệ sinh đẻ phi chính
thống gia tăng đạt kỷ lục mới cho đến khi đậu Hà Lan đông lạnh đánh bật
đậu Hà Lan đóng hộp ra khỏi thị trường. Mối liên hệ ở đây là quá rõ ràng.
(Có lẽ quá rõ ràng để là sự thật. Nếu bạn có suy nghĩ muốn cho những đứa
con gái của mình ăn món đậu, hãy nhớ giữ chúng tránh xa tất cả mọi thứ
khác, những gì vượt trước sự gia tăng tỷ lệ sinh đẻ phi chính thống. Chúng
cần tránh xa truyền hình, máy bay phản lực, nhựa Politen và kẹo sinh gum,
và đó chỉ là vài cái tên trong số rất nhiều mối nguy quá rõ ràng.)
Dù rằng hai sự kiện có thể kế tiếp nhau, chúng ta không thể đơn thuần cho
rằng một sự kiện sẽ không xảy ra nếu thiếu sự kiện kia. Sự kiện thứ hai có
thể vẫn xảy ra. Hai sự kiện có thể được liên kết bởi một nhân tố chung cho
cả hai. Sự giàu có gia tăng có thể ảnh hưởng đến mức tiêu thụ đậu Hà Lan
đóng hộp của chúng ta cũng như sự tham gia vào những hoạt động có thể
làm gia tăng tỷ lệ sinh đẻ. Những đứa trẻ nhỏ tại các máy đánh bạc là
những ví dụ sinh động của Ngụy biện nhân quả. Chúng thường được bắt
gặp ngồi đan bàn tay vào nhau, mắt nhắm, nhịp một chân hay trong bất cứ
trạng thái vặn vẹo nào khi giành được phần thắng. Bọn trẻ liên kết sự chuẩn
bị ngẫu nhiên với vận may; và theo cách này chúng không chấp nhận sự
ranh ma của những tay cờ bạc trưởng thành giấu chân thỏ và nghiến răng
niệm chú. Nếu nó từng có hiệu nghiệm thì nó sẽ hiệu nghiệm lần nữa.
