Song đề giả (Bogus dilemma)
Khác xa so với cách sử dụng thông thường của từ này để mô tả một lựa
chọn khó khăn, song đề cũng là tên gọi của một lập luận phức tạp. Trong
một song đề, chúng ta được cho biết các hậu quả của hành động và cảnh
báo rằng vì buộc phải thực hiện một hành động, chúng ta phải chấp nhận
một trong những hậu quả. Một người mẹ Hy Lạp nói với con mình lúc bấy
giờ đang cân nhắc nghề nghiệp trong lĩnh vực chính trị như sau:
Đừng làm việc này. Nếu con nói thật, mọi người sẽ ghét con, và nếu con
nói dối, các vị thần sẽ ghét con. Vì con buộc phải chọn giữa nói thật và nói
dối, con sẽ bị hoặc là mọi người ghét hoặc là các vị thần ghét.
Song đề là một hình thái lập luận có căn cứ. Nếu các hậu quả được nói đến
là thật, và nếu thực sự có một lựa chọn hiển nhiên giữa chúng thì một trong
các hậu quả phải theo sau đó. Tuy nhiên, thông tin thường xuyên được cung
cấp không chính xác và quyền chọn lựa cũng không bị giới hạn như được
nêu ra. Trong các tình huống này, song đề mang tính dối trá. Song đề dối
trá là một ngụy biện của việc đưa ra song đề một cách sai lầm hay giả dối
trong khi thực tế không tồn tại song đề nào cả.
Trong ví dụ trên, người con trai có nhiều cách trả lời khả dĩ. Anh này có thể
quả quyết rằng song đề kia là dối trá bằng cách bác bỏ những hậu quả theo
sau – cách làm này được gọi là “nắm sừng của song đề”. Anh này cũng có
thể đơn thuần bác bỏ thông tin rằng mọi người sẽ ghét anh ta nếu anh ta nói
sự thật: ngược lại, anh có thể quả quyết rằng họ sẽ tôn trọng anh ta vì hành
động đó. Các tuyên bố mang tính lựa chọn về những hệ quả được gọi là “sự
liên kết” và nó đủ để chỉ ra rằng một hay cả hai hậu quả là giả dối để dán
cho song đề kia cái nhãn dối trá. Với cách sử dụng một lựa chọn khác, anh
này có thể chỉ ra rằng lựa chọn kia là giả dối. Cách làm này gọi là “đi giữa
hai sừng”, cốt ở việc chỉ ra có những lựa chọn khả dĩ khác. Thay vì giới
