Câu
hỏi
phức
(plurium
interrogationum)
Ngụy biện Câu hỏi phức dù được hiểu là “ngụy biện của nhiều câu hỏi”
nhưng lại được hiểu là ngụy biện sử dụng câu hỏi phức tạp. Khi rất nhiều
câu hỏi được kết hợp lại thành một, theo cách nào đó mà câu trả lời bắt
buộc dưới dạng có-không, người được hỏi không có cơ hội để đưa ra nhiều
câu trả lời khác nhau cho từng câu hỏi, và ngụy biện câu hỏi phức xảy ra.
Bạn dừng chuyện đánh vợ mình lại chưa?
(Nếu trả lời “rồi”, bạn thừa nhận mình đã từng đánh vợ. Nếu trả lời “chưa”,
thì bạn vẫn đang đánh vợ.)
Dạng ngụy biện này có vẻ giống như một trò đùa cổ xưa nhưng ở một
phiên bản hiện đại hơn:
Sự ô nhiễm mà bạn gây ra gia tăng hay giảm sút lợi nhuận của bạn?
Tuyên bố sai lạc của bạn có giúp bạn thăng chức không?
Bạn ngu xuẩn bẩm sinh à?
Tất cả những câu hỏi này chứa đựng một giả định rằng câu hỏi được che
đậy này đã có câu trả lời khẳng định. Chính giả định đó đã tạo nên ngụy
biện. Rất nhiều câu hỏi có thể được đưa ra nhưng nếu câu trả lời đã được
giả định trước thì ngụy biện Câu hỏi phức xuất hiện.
Một phiên bản phổ biến của ngụy biện này là đặt câu hỏi bắt đầu với “ai”
hay “tại sao” về các dữ kiện chưa được thiết lập trước đó. Thậm chí cả
những câu hỏi kinh điển như “Người phụ nữ tôi thấy đi cùng anh hôm qua
là ai?” hay “Tại sao gà qua đường?”, nếu suy xét cặn kẽ, đó chính là những
