CẤM CUNG DIỄM SỬ - Trang 539

Lần lượt là Bir-kot và Ude-gram, theo Ngài Aurel Stein, On Alexander’s
Track to the Indus (London, 1929), 43, từ tr.59.
Được Stein xác định vào năm 1926 là Pir-Sar, một đỉnh núi có chiều cao
trên 2.134 mét, cách sông Ấn khoảng 120 kilômét về phía bắc Attock. Xem
Fuller, tr.248-54.
Về truyền thuyết này, xem Diodorus 17.85.2 và Curtius 8.11.2. Arrian thuật
lại những truyền thuyết khác về Heracles trong phần sau của quyển này.
Fuller đã chỉ ra tầm quan trọng về chiến thuật của Pháo đài đá và ảnh
hưởng của việc hạ được pháo đài đối với những tộc người Ấn Độ lân cận.
Có lẽ là Charsadda, thủ phủ của Gandhara.
Người cai trị của Kashmir.
Arrian có phần sa đà khi nói về thành phố Nysa, địa điểm chiến lược cho
việc vượt sông Ấn, nhằm làm rõ thái độ đối với truyền thuyết kể về vị vua
trong vùng đất thần thoại này của Ấn Độ. Nysa dường như nằm ở thung
lũng Kabul, có thể là gần Jalalabad. Chuyến viếng thăm thành phố này của
Alexander đã được Curtius (8.10.7-18) thuật lại ngay sau những sự kiện mà
Arrian đã nhắc tới tại 4.23.
Theo thần thoại Hy Lạp, Dionysus vốn là “con rơi” của thần Zeus và
Semele. Tương truyền, Semele chỉ là một người phàm nhưng có nhan sắc
tuyệt trần. Thần Zeus tìm đến với Semele trong hình dạng của một người
đàn ông bình thường và hai người rất yêu nhau. Khi Semele mang thai
Dionysus, bà nghe theo lời xúi bẩy của Hera – vợ của thần Zeus, xin thần
Zeus xuất hiện trước mắt nàng trong hình dạng của một vị thần. Thần Zeus
đáp ứng yêu cầu của nàng, và Selema chết ngay tức khắc, do người phàm
không thể sống sót nếu nhìn thẳng vào thần Zeus. Bào thai Dionysus được
Zeus giữ lại, khâu vào bắp đùi, và đủ ngày đủ tháng thì Zeus rạch đùi, “đẻ”
ra vị thần Rượu nho. (ND)
Cây thường xuân là một trong những biểu tượng của thần Dionysus. (ND)
Bacchus là tên của thần Dionysus bằng tiếng La Mã. (ND)
Trong nguyên văn, những sĩ quan này đã kêu những tiếng “Euoi, Euoi”, là
những tiếng kêu say mê và sung sướng trong những lễ hội vinh danh thần
Dionysus cổ xưa. (ND)