Trần) xuất hiện vào thời nầy, nói lên trình độ văn hóa khá cao của sĩ phu
Cần Thơ nói riêng, miền Tây nói chung.
Lần đến đời Tự Đức, văn hóa phát triển tốt đẹp nơi đây : Long Tuyền
có Bùi Hữu Nghĩa, Phong Điền có Phan Văn Trị, Lê Quang Chiếu là những
tên tuổi ai ai cũng biết. Nhất là xóm Bà Đồ ở Bình Thủy nghiễm nhiên là
chốn Tao đàn họp mặt của các tao nhân mặc khách Cần Thơ, lôi cuốn thêm
lắm bậc danh tài miền Tây về đây như cụ Huỳnh Mẫn Đạt ở Hà Tiên, cụ
Phan Hiến Đạo, cụ Cử Thạnh ở Định Tường, cụ Đồ Chiểu Bến Tre v.v…
Các cụ chung sức nhau xây nền văn hóa, chẳng là điều vinh diệu cho Cần
Thơ lắm sao ?
Kịp khi văn hóa Tây phương du nhập theo gót chân xâm lược của quân
đội Pháp, thứ chữ Quốc ngữ La tinh hóa xuất hiện, báo chương ra đời, Cần
Thơ cũng góp tiếng nói trên đàn Ngôn luận qua tờ « Le Courrier de l’Ouest
» và « An hà báo ». Rồi thì lần lượt Long Xuyên có Đại Việt tạp chí, Lưỡng
Xuyên Phật Học ; Sa Đéc có báo Tân Tiến (tức Tiến Bộ) ; Rạch Giá có tạp
chí Tiến Hóa v.v… miền Tây há chẳng có sắc thái đặc biệt của mình ?
Về giáo dục, trường Trung học Collège ra đời, chỉ nhượng Sài Gòn có
Chasseloup Laubat và kém Mỹ Tho có Collège, tức trường Nguyễn Đình
Chiểu bây giờ, lập trước chẳng bao lâu. Nhưng mới đây, Viện Đại học đã
bắt đầu khai giảng niên khóa 1966-1967 một ít phân khoa đã chuẩn bị xong,
và sắp hoàn tất công cuộc kiến trúc toàn viện trong thời gian gần đây, sẽ
đem lại cho Cần Thơ một phong khí mới, một bộ mặt khả ái và gây nên
cuộc sinh hoạt cao đẹp, sao cho xứng với danh hiệu Tây Đô. Trong khi
Vĩnh Long đã vươn mình lên từ trước, tự hào được với những trường kỹ
thuật, Sư phạm và bao nhiêu Trung tâm huấn luyện khác, Cần Thơ vượt tiến
với Viện Đại học mới khôi phục được phần nào địa vị « Trung tâm Văn hóa
miền Tây ». Và chắc chắn sẽ đẹp hơn lên mãi, sẽ còn cố gắng nhiều hơn về
mọi phương diện mới chinh phục được trọn vẹn lòng yêu của du khách bốn
