- Hiệp ước là những câu chữ họ thảo ra, rồi ép sứ ta phải nhận, đâu
phải là ý muốn của ta. Cả câu chữ ấy lẫn lời giải thích của Khâm sứ Pháp
đều khó nghe cả.
Hợp lặng lẽ cảm thông với nỗi bất bình ít thấy của vua.
Vua nói một lúc rồi nghĩ lại, thấy mình dẫu có giận dữ cũng chẳng
cưỡng nổi những điều đã ký với Pháp. Với họ, tốt nhất là mình phải nhẫn
nhục, và yêu cầu họ nới bớt cái thòng lọng đã khoác vào cổ mình, thắt chặt
hay nới lỏng là ở tay họ. Vua hỏi Trọng Hợp:
- Khanh xem việc này nên khu xử thế nào?
- Tâu bệ hạ, bản hiệp ước có rất nhiều điều bất lợi cho ta, không riêng
gì lĩnh vực ngoại giao. Thâm ý của họ là không cho nước ta bang giao với
Trung Quốc và các nước Âu - Mỹ. Thống đốc Nam Kỳ và Khâm sứ tại Huế
sẽ còn tìm cách ép ta phải tuân theo. Thần nghĩ nên cử sứ nước ta sang
Pháp thăm hỏi nguyên thủ của họ, nhân thể khiếu nại về điều phi lý ấy. Tiện
chuyến đi, cho sứ ta sang chào các nước Ý, Anh, Đức, Mỹ, để các nước
biết ta tự chủ, lần lượt đến đặt quan hệ ngoại giao. Pháp sẽ nể các nước đó
mà bớt ép buộc nước ta.
Truyện được d-ịch trực -t--iếp tại iREAD
Vua chăm chú nghe lời tâu có ý mới mẻ. Làm như thế là mạnh bạo.
Nếu được thì thoát khỏi sự ràng buộc của hiệp ước, mở được quan hệ với
các nước khác, khiến Pháp phải dè dặt. Vua bảo Trọng Hợp:
- Điều khanh tâu, ta sẽ xem xét. Việc trước mắt, nếu Khâm sứ Pháp lại
thúc ép, cứ nói là phải chờ thương nghị với nhà Thanh. Riêng nước ta
không thể tự ý xóa bỏ mối quan hệ lâu đời.
Trọng Hợp lui ra, vua vời Trần Tiễn Thành đến, nói cho nghe lời tâu
của Hợp, và bảo:
