Khâm sứ Pháp để ý can thiệp từ nội trị đến ngoại giao, từ việc lớn đến
việc nhỏ. Một hôm ở kinh đô có viên thư lại Nguyễn Văn Thừa hút trộm
thuốc phiện, bị người của Tuần ty khám xét. Văn Thừa nhờ Nguyễn Đổ
đánh người của Tuần ty bị thương. Chánh Tuần ty bắt Đổ; nhưng khi biết
Đổ là nhân viên Sứ quán Pháp, liền tha ngay. Râyna biết nhân viên của
mình sai, nhưng để bảo vệ người cộng tác với Pháp, ông đòi phạt Tuần ty
500 đồng bạc; đòi quan Thương bạc đưa chánh Tuần ty đến xin lỗi Sứ
quán.
Truyện được cậ-p-- nhật nhanh nhất tại- iread.vn
Để chuyện khỏi diễn biến xấu, quan Thương bạc đành phải làm theo
đòi hỏi của Râyna.
Hành động đó của Khâm sứ Pháp khiến vua Tự Đức khó chịu. Viên sứ
ấy đến đây là lần thứ hai, lần nào vua cũng có thư chào hỏi từ khi vừa đến,
tỏ ý mong ông ta giữ tình hòa hảo trong mọi việc. Vua còn sai quan
Thương bạc đến thăm tại Sứ quán. Có lần vua nói với Nguyễn Trọng Hợp:
"Ta với sứ Pháp biển trời xa cách, không thể coi là tri kỷ để cầu báo đáp.
Song cùng nhau ở lâu, có thể hiểu biết nhau, nên lấy sự thực bảo nhau làm
việc tốt để lưu danh. Còn như không giúp ta, lại tìm cách lấn bức thì không
phải là bậc quân tử. Khanh nên đem ý ta nói cho sứ Pháp nghe". Nay xảy ra
vụ tên Đổ, vua e Thống đốc Nam Kỳ nghe lời Râyna mà làm hại tới thiện ý
của vua. Ngay sau đó, vua sai quan bộ Lễ vào Gia Định, đem vật phẩm
tặng Thống đốc, nhân đó nói cho ông ta biết sự thật về tên Đổ.
Trọng Hợp cố giữ điềm tĩnh để không nhân nhượng những vấn đề
quan trọng, nhưng xuê xoa châm chước những điều không hại lớn. Ông biết
sứ Pháp sẵn sàng đòi vua phế bỏ ông, như đã từng phế Bùi Ân Niên, quan
Thương bạc cũ, với cái lỗi gọi là "cố ý chậm chạp trong công vụ".
Dẫu khéo léo biện luận, chống chế, Trọng Hợp vẫn phải làm những
việc phi lý theo đòi hỏi của Râyna. Gạo thiếu, dân Nam đói, Râyna vẫn đòi
