những cỗ đại bác lưu động để tránh lửa. Nhưng lửa cháy không được lâu,
quân Pháp tràn qua những nhà đã ra tro để áp sát tường thành.
Trận chiến đang ở thế giằng co, bỗng trong thành bị nội công. Kho
thuốc súng bốc cháy và nổ lớn; rồi cột cờ bị gãy. Quân Nam xôn xao, nao
núng. Thừa cơ, quân Pháp bắc hàng chục chiếc thang trèo lên thành. Quân
Nam dùng giáo dài và câu liêm đánh chặn khi địch gần tới mặt thành. Quân
Pháp cậy có súng kiểu mới đồng loạt hạ sát những người lính đội nón chóp
trên mặt thành, rồi ùa vào khi cửa thành bị đại bác phá tung.
Ngu-ồ-n: -iread.v-n
Sau những phút hỗn chiến, quân Nam tử trận và bị thương nằm la liệt
ở chân thành. Số đông còn lại thấy thành bị vỡ, vội tháo chạy ra ngoài.
Những toán quân Nam ở ngoài thành cố sức đánh vào sau lưng giặc.
Trai tráng, dân dũng ở phố phường đem giáo mác theo quân đánh giặc, có
chỗ giết được võ quan Pháp. Nhưng không lâu, họ bị quân Pháp đẩy lui.
Biết không thể chống nổi giặc, Tổng đốc Hoàng Diệu viết nhanh tờ
biểu giao cho người thân tín đem về dâng vua. Rồi ông treo mình lên cành
cây tự tử. Tuần phủ Hoàng Hữu Xứng bị giặc bắt. Các viên quan khác cùng
quân sĩ tháo chạy. Thành Hà Nội bị mất sau một buổi sáng giao tranh quyết
liệt.
Chiếm được thành, Rivie điện ngay cho Đờ Vile: "ông Tổng đốc đã
thắt cổ. Là người bình tĩnh và kiên quyết, ông chết là lợi cho ta lắm. Can
đảm và có ảnh hưởng lớn, nếu ông còn sống chắc sẽ gây nhiều rắc rối cho
ta, nhất là nếu ông liên kết với Hoàng Tá Viêm...".
Rivie cho quân chiếm luôn sở Thương chính, rồi gấp rút phá mọi công
sự trong thành. Đẩy thần công xuống ao hồ. Mặt khác, ông cho lính chiếm
đóng Hành Cung, và củng cố các vị trí bên sông. Thu vét tiền bạc, lương
thực trong thành với số lượng rất lớn. Được thể quân Pháp ở Hải Phòng
