nơi, khó đạt tới chuyển biến rộng lớn. Thuyết sẽ cố gắng biến ý vua thành
việc làm của mình.
Truyệ-n được dịch trực tiếp tại iREA-D--
Vua mệt mỏi nằm xuống long sàng. Việc đánh Pháp lúc này ông chỉ
còn bàn với Thuyết. Ông biết đánh chưa chắc đã xoay chuyển được tình
thế. Nhưng làm vua không thể nói có giặc mà không đánh. Ông cho Thuyết
cùng bọn Viêm, Đản làm việc này, mặc dù kết quả chưa biết ra sao. Ông
nhìn Thuyết, một người trong hoàng tộc, suy nghĩ rộng, tính kiên nghị,
nhưng cách nói bộc trực của Thuyết khiến vua không vừa ý từ lâu. Thuyết
ra biên cương hơn chục năm đánh giặc Khách, đến lúc có khiếm khuyết
phải nghỉ việc năm năm liền. Khi Thuyết về kinh vua còn bảo: "Ngươi có
tính kiêu căng, đến nỗi chân hỏa trong tim bốc lên, mê hoặc ngả đi hướng
khác, tính khí thất thường...". Nhưng rồi lâm sự, vua phải cho Thuyết làm
Thượng Thư bộ Binh. Thuyết có những điều trái ý vua trong sự hòa hay
chiến, nhưng xét cho cùng, Thuyết là kẻ muốn làm việc.
Cho Thuyết ra ngoài, vua nhắm mắt nghĩ về mình. Đã qua cái tuổi 53
vận hạn mà sao ông vẫn yếu đau. Những ngày này ông nhớ lại nhiều điều
quá khứ. Ba mươi sáu năm ngồi ngai vàng là chặng đường đời, vừa dài vừa
nhiều phiền muộn. Những phiền muộn khiến ông ăn không ngon ngủ không
yên, phần lớn do người Pháp gây ra. Họ chiếm miền Đông rồi chiếm miền
Tây Nam Kỳ, và đòi quyền bảo hộ cả nước Nam. Ông không nghe, đi cầu
cứu nhà Thanh, thì Pháp lại mật bàn với Thanh để mưu lợi cho họ...
Vua oán giận người Pháp rồi tự trách mình. Đã một thời gian dài ông
lầm tưởng, rằng nhân nhượng với Pháp vài ba lần thì họ sẽ để cho mình
yên. Chẳng ngờ họ tham lam, được phần này họ đòi phần khác, cuối cùng
là đòi tất cả. Sự lầm tưởng ấy là tội lớn của ông đối với sơn hà xã tắc. Cho
đến lúc này ông mới nhận rõ cái phương sách trị nước, đánh giặc của ông,
không phù hợp với sự cơ đã khác trước. Rõ rệt là đội quân của ông khá
đông nhưng vũ khí cũ, đánh cách cũ, luôn luôn thua quân Pháp có súng bắn
