- Không được! Vua về để người Pháp giam hãm à? Ông quay lại nói
với mọi người: Bao giờ kinh thành hết giặc, vua mới trở về.
Nói xong, Thuyết đứng phắt dậy. Dụng sợ uy thế quan bộ Binh, vội
vàng cùng toán quân kỵ rút ngay.
Biết có người từ kinh ra đón, Thái hậu cho tìm Thuyết lại và bảo:
- Ta tuổi cao sức yếu, không thể đi tiếp. Khanh để cho ta cùng hai bà
Phi ở lại thành Quảng Trị này. Chờ xem tình hình ra sao sẽ liệu...
Thuyết thấy không thể mời Thái hậu đi tiếp, đành nói với Trương
Quang Đản:
- Ngài thu xếp để Thái hậu cùng hoàng gia trú tại thành này. Đề phòng
quân Pháp gây hại.
Ngay sau đó, Thuyết cùng đoàn hộ giá đưa vua lên đường vào Tân Sở.
Vua nằm trên cáng, phó cho quan quân đưa mình qua những chặng đường
gập ghềnh, hai bên rừng cây âm u, tiếng ve rầu rĩ...
Tân Sở có ba vòng thành bao quanh với mấy cung điện nhỏ gọn. Có
trại đóng quân. Có các kho thóc, muối, súng đạn, cùng nhiều vàng bạc tích
góp từ mấy tháng qua. Vua vào thành nghỉ lại.
Tôn Thất Thuyết thành người phụ chính duy nhất của vua. Ông vừa đi
đường vừa nghĩ công việc. Đến Tân Sở, ông cho thảo tờ chiếu, công bố
việc vua phải tạm rời kinh đô ra nơi sơn phòng, hiệu triệu toàn quốc Cần
Vương chống giặc. Tờ chiếu được vua phê chuẩn, có những đoạn:
"Từ xưa, kế sách chống giặc không ngoài ba điều: đánh, giữ, hòa.
Đánh thì chưa có cơ hội. Giữ thì khó định hạn được sức. Hòa thì họ đòi hỏi
không biết chán. Đang lúc sự thế đầy khó khăn như vậy, bất đắc dĩ phải
tòng quyền... Trẫm tuổi trẻ nối ngôi, lúc nào cũng nghĩ tới tự cường, tự trị.
