Truyện được biên tập t.ạ.i irea.d.v.n
Sau đó, Thọ còn giúp Trần Xuân Soạn tuyển chọn, huấn luyện những
toán nghĩa quân. Họ dùng súng mới, vượt biên giới về nước đánh Pháp, rồi
rút ngay sang bên này. Dân Hoa Nam ghét Pháp đã lấn át nước họ; họ ngầm
giúp đỡ hoặc mặc nhiên để người Nam sống nhờ và hoạt động.
Trần Xuân Soạn cùng Phúc Thọ sang Vân Quý, tổ chức những đội vận
tải nhỏ. Đưa trót lọt được 600 khẩu súng, 60 hòm đạn và một số thuốc men
về biên giới vùng Tây Bắc Bắc Kỳ, giao cho nghĩa quân Nguyễn Quang
Bích. Xong việc, Soạn trở lại biên giới vùng Chính Bắc, Đông Bắc. Ông đi
đi, lại lại quanh giải biên cương như con thoi. Có trận ông chỉ huy nghĩa
quân ngoài biên giới phối chiến với nghĩa quân trong nước, phục kích quân
Pháp, cướp súng đạn.
Một nhóm quan chức Pháp, Thanh từ Lào Cai lên Long Po, làm việc
phân định biên giới, có quân Pháp hộ tống đi đường thủy. Nghĩa quân ở hai
phía biên giới phối hợp đánh tỉa trên sông. Quan hai Gin và quan ba Hăngri
tử vong. Có thuyền bị đắm, lính Pháp chết đuối. Quan tư Đaruy vội vã cho
quân trở lại Lào Cai.
Cách đây không lâu ở phía Đông Bắc, nghĩa quân đánh vào Móng Cái,
nơi đoàn phân định biên giới tạm trú. Diệt viên tham tán Pêranh; bắt Hatxơ,
nhân viên trong đoàn. Nghĩa quân đánh giặc xong, lại rút êm gọn về căn cứ
của mình hoặc phân tán trong dân chúng.
Tôn Thất Thuyết ghi công trạng của Xuân Soạn, viên Đề đốc chủ
chiến, đã từng lập công chống Pháp được vua Tự Đức thăng thưởng. Sau
khi phò vua Hàm Nghi ra Hà Tĩnh, Soạn đến Thanh Hóa cùng thủ lĩnh Cần
Vương ở đó chuẩn bị căn cứ, chờ thời cơ rước vua ra phía Bắc. Soạn đã
liên hệ với nhiều người ứng nghĩa ở Thanh Hóa. Tổng đốc Lê Như Rạng,
Tuần phủ Bát Nộ, Bố chính Ngô Xuân Quỳnh, Tiến sĩ Tống Duy Tân,
Tham biện Cầm Bá Thước, và nhiều quan viên phủ, huyện. Đáng kể là Án
