trung hàng binh đoàn đánh phá liên tục, nghĩa quân mới lợi dụng đêm tối,
dùng thuyền mảng rút ra ngoài theo nhiều hướng.
Vùng sông Trà Lý giáp biển có nghĩa quân Đề Hiện, Bang Tốn, Đốc
Nhưỡng, gây cho Pháp nhiều thiệt hại ở phủ Kiến Xương và ngoại thành
Nam Định.
Ở vùng Hưng Hóa, Lãnh Vân có những hành động mưu trí, táo bạo.
Vân là hậu duệ của Trần Nguyên Hãn - vị thượng tướng bị triều Lê nghi là
mưu phản, đã tự vẫn. Một chi họ Trần trốn lên đây đổi là họ Ma. Vân cùng
người anh cả là Đốc Long, mộ nghĩa quân chống Pháp.
Khi Đốc Long bị giặc Pháp bắn chết, Vân thu nhận quân của anh để
tiếp tục chiến đấu. Vân dùng mưu đem một số quân đến trá hàng Pháp tại
đồn Ngọc Tháp. Sau những ngày bí mật chiêu dụ lính ngụy và làm cho kẻ
địch tin dùng, Vân làm lễ giỗ tổ, mời Đội Mai, tay chân đắc lực của Pháp
đến dự. Vân cho quân phục, dọc đường giết Mai, rồi nhanh chóng đưa 50
lính ngụy cùng súng đạn về với nghĩa quân. Cùng chiến đấu với Vân ở
vùng đó còn có Đề Tường, Lãnh Sơn, Lãnh Tác, Đội Đậu...
Chắc chắn còn nhiều nơi ở Bắc Kỳ có sự nổi dậy của nghĩa quân,
nhưng địa bàn chia cắt, không có tin về đầy đủ. Song chỉ những tin kể trên
cũng cho thấy chiếu Cần Vương được hưởng ứng mạnh mẽ. Đáng tiếc là
thiếu sự điều khiển thống nhất, quân ở đâu đánh đấy, không liên kết chi
viện cho nhau, khiến lực lượng đã nhỏ lại bị chia sẻ, bị cô lập và càng thêm
yếu. Lỗi này là do người thống lĩnh cao nhất ở Bắc Kỳ. Quang Bích tự chỉ
trích. Tình trạng lực bất tòng tâm khiến ông đứng ngồi không yên. Đã thế
lại có tin chính thức: Tiến sĩ Vũ Hữu Lợi - "ông Nghè Giao Cù" ở Nam
Định bị chém đầu. Đề Hiện và Cai Kinh bị quân Pháp sát hại. Tán Thuật
quân hao thế yếu, giao việc chiến đấu lại cho em ruột và con trai, rồi sang
Tàu cứu viện. Một số nơi mất thủ lĩnh đã giảm sức chiến đấu hoặc tan vỡ.
Nỗi lo ngày càng chất chứa trong lòng người thống lĩnh quân Cần Vương.
