- Vâng. Tôi xin thưa tiếp về hoạt động của nghĩa quân ở Lạng Sơn.
Nơi đây, quân Pháp tập trung đông nhất, vì có con đường lớn từ đất ta sang
Tàu. Đây còn là chỗ viên Lãnh binh Long Châu bị Pháp mua chuộc, dùng
quân Thanh vào việc chế ngự quân ta. Vì vậy ta khó hoạt động. Nhưng
trong tỉnh Lạng, Mẫu Sơn và Pô Mu vẫn là nơi nghĩa quân chiếm giữ, vẫn
có người qua lại biên giới, đưa súng đạn về nước. Tuy không nhiều.
- Ở Cao Bằng thì khá hơn - Thuyết lại nói xen - nghĩa quân được điều
khiển và tiếp tế vũ khí từ bên này, giành giật với địch từ vùng đông dân đến
vùng rừng núi Ba Chân, Lư Khu. Có căn cứ của ta chỉ cách thành vài dặm
như Cảnh Biên, An Lại. Nhiều trận phục kích giặc trên đường vận chuyển,
tuần tiễu. Nổi nhất là trận đánh của Tiễu phủ sứ Lương Tuấn Tú và Án sát
Nghiêm Xuân Phương, chiếm tỉnh thành, hạ sát hai viên quan tỉnh theo
Pháp. - Ngừng một lát, Thuyết lại hỏi - Nghe nói ở Bắc Cạn, Thái Nguyên,
ta có liên kết với đội quân người Tàu lưu vong?
- Thưa có, ở đấy ta cho người vào liên hệ với hai đội quân người Tàu.
Một đội do Lương Tam Kỳ chỉ huy, đóng ở chợ Chu; một do Bùi Bá Kỳ chỉ
huy, ở chợ Mới. Hai đội này sang ngụ cư và làm chủ ở vùng đó. Pháp đến
khiến họ mất quyền lợi nên họ chống đối. Nghĩa quân ta ở gần đấy, phối
hợp với họ, giết quan hai, quan ba Pháp.
Ngẫm nghĩ về chuyện đó, một lúc sau Thuyết nói:
- Cần như vậy. Lúc này, ai góp phần làm yếu kẻ thù, ta liên kết với họ.
Nhân việc này, tôi chợt nảy một ý. Nghe nói nước Xiêm đã cử một viên
tướng và đạo quân qua sông Cửu Long, đến tranh chấp vùng Thượng Lào.
Họ không muốn quân Pháp kéo vào vùng Mường Thanh, Mường Lay của
ta. Ông xem ta có nên cử phái viên đến gặp tướng Xiêm, thúc đẩy việc
tranh chấp giữa họ và Pháp?
Xuân Soạn ngẫm nghĩ rồi thưa:
