Nước còn quả phúc còn mong đợi / Dân biết mối thù biết chuyển lay / Thế
cuộc bàn cờ đang biến đổi / Chờ xem bĩ thái lẽ vơi đầy".
Thấy Ấm Đoan từ xa về, Tú Kháng ra tận ngõ đón vào ngay chỗ mình
ở. Sau chuyến đi gian khổ, Đoan gầy sút, hai má hóp, râu ria không cạo,
bốn mươi ba tuổi mà gần như ông già. Nhờ đôi mắt sáng, vóc người cao to
và bước đi nhanh nhẹn mà biết Đoan vẫn bình ổn. Tú Kháng rót nước mời
Đoan rồi trò chuyện:
- Sau khi ông đi, anh em ở nhà phá nốt mảnh rừng, gieo ngô. Đất tốt
gặp mưa, ngô mọc vượt đầu người. Nhưng cũng vì mưa nhiều, nước đục,
ăn uống xô bồ, anh em sốt rét ngã nước. Tôi tìm được ông lang Mường,
cho thuốc lá, thuốc củ, anh em uống đều đỡ nhưng chậm lại sức. Đáng lo là
vài đứa con cháu ông cũng ốm, khi nóng sốt thì phát mê phát hoảng; khi rét
đắp hết chăn chiếu vẫn run cầm cập. Ông uống nước rồi về ngay thăm các
cháu.
Đoan chẳng kịp uống hết bát nước, vội vã về ngay nơi mình ở. Ba gian
nhà tạm, phên nứa thay vách, mái tranh mỏng che mưa nắng. Bà Đoan thấy
chồng về thì mừng một chút rồi trở lại ngay với nỗi lo. Một con gái và một
cháu gái gọi bằng bác, đều ốm nằm trong buồng. Ông Đoan chẳng kịp rửa
tay chân bụi bặm đường trường, sà lại sờ trán con, rồi trán cháu. Chúng đều
mới bảy, tám tuổi. Một đứa đang rét rung sàn nứa, đòi đắp thêm chiếu. Một
đứa sốt tím mặt, khô môi, đòi uống nước... Đoan ứa nước mắt hết nhìn con
lại nhìn cháu. Ông lo sức vóc trẻ con mà mang bệnh nặng.
Bà Đoan đứng sững bên giường con, tay buông xuôi tỏ rõ sự bất lực,
vô hi vọng. Giọng buồn nản, bà than thở:
- Các chú, các anh ấy người lớn, sức khoẻ; ốm nặng nhưng được thầy
Mường cho thuốc, uống mãi cũng đỡ. Con cháu mình uống vào, thuốc đắng
quá lại ói ra, không còn trong bụng tí nào. Khổ thân chúng nó vậy... Nói tới
đây, bà đứt giọng, lau nước mắt.
