Thế là việc không thành. Bội Châu liền tạm biệt Thượng Hiền, cùng
Hữu Công về nước, qua đường Vân Nam. Đường này núi rừng, sông suối
hiểm trở, nhiều chỗ phải đi bộ gian khổ và phải tránh những nơi có thổ
phỉ... Nhưng Bội Châu quyết đi, vì phía Quảng Đông, Quảng Tây bị Pháp
tăng cường kiểm soát. Đường thủy từ Hương Cảng về thì hiếm tàu, do đang
có chiến tranh châu Âu... Bội Châu muốn đi đường Vân Nam còn do ông
có mấy người quen ở đó, kể cả tỉnh trưởng. Họ có thể giúp ông. Người
nước ta làm ăn ở Vân Nam cũng nhiều. Con đường xe lửa Vân Nam - Hải
Phòng làm lợi nhiều cho Pháp nên người Tàu ở đây cũng ghét Pháp. Vậy
qua Vân Nam sẽ thuận lợi hơn chút ít. Hai thầy trò giữ bí mật chuyện về
nước rồi xuất hành ngay.
Qua gần ba tháng gian lao khổ cực, chẳng kém gì chuyến đi của
Khổng Minh và Lưu Bị đến đất Thục trong chuyện Tam Quốc. Hai thầy trò
chợt đến Vân Nam, thì ôi thôi, cờ tam tài của Pháp và cờ ngũ sắc của Tàu
vắt chéo nhau treo đầy đường. Thì ra lúc này Đức đã thua. Pháp và Tàu
thuộc phe thắng trận. Bội Châu chán ngán, không biết nên hành xử thế nào.
Ông đành tìm gặp viên tỉnh trưởng Vân Nam, nhằm mưu tính sự giúp đỡ về
lâu dài, với mối quan hệ lân bang như môi với răng. Viên tỉnh trưởng
không gặp, cử người nói khéo để Châu rời nhanh khỏi Vân Nam. Châu lại
tìm Đặng Tử Kính, người của Hội hoạt động ở nơi này. Nhưng Tử Kính
cũng vừa bị chính quyền tỉnh này bắt. Mấy hội viên còn giữ được bí mật
cho ông hay: - Đường về Việt Nam lúc này đã bị Pháp vây bủa ngặt nghèo.
Sau vụ Đỗ Chân Thiết hoạt động mạnh từ Vân Nam về Hà Nội, địch đàn áp
càng khốc liệt. Nếu muốn về nước thì tìm đường khác.
Bội Châu phân vân không biết nên thế nào cho phải. Trần Hữu Công
nói: "Thầy vừa ngồi tù mấy năm, nay phải ở ngoài cùng anh em hành động.
Thầy liều về nước sẽ bị bắt lần nữa, có thể bị nó thi hành án tử hình. Hoặc
chỉ bỏ tù cũng đủ gây khó khăn cho Hội ta".
