Bài hình thành, nêu mấy điểm chính: - Nhật có tham vọng làm bá chủ
châu Á vì nó đã từng thắng Nga, cướp được những vùng đất của Tàu,
chiếm đóng Triều Tiên... Nhật mưu toan thu phục Xiêm, chiếm hết Tàu rồi
quay ra hất cẳng Pháp để chiếm Việt Nam... Nếu chiến tranh xảy ra ở châu
Á thì Nhật đánh phía Đông, Đức đánh phía Tây, Pháp bị chẹt ở giữa. Khi
ấy cả Pháp lẫn Việt đều hại lớn. Thế thì Pháp và Việt cần phải sống đề huề
với nhau, dựa vào nhau mà tránh họa lớn. Người Việt không nên coi Pháp
là kẻ thù. Người Pháp không nên xem người Việt như trâu ngựa mà nên
xem là bạn hữu. Khi người Việt được người Pháp đối xử như bạn hữu, ắt sẽ
lại đối xử với Pháp một cách tương ứng...
Soát lại lần cuối, Bội Châu vẫn không hết băn khoăn, ngần ngại, muốn
sửa thêm kẻo hớ. Bá Ngọc hiểu ý nói: - Thầy viết thế là tuyệt bút rồi. Đây
vẫn chỉ là một mưu thuật, nhằm tạo một cơ hội để tồn tại, rồi tìm phương
cách mới hơn, đưa trào lưu tiến tới... Ngọc đề nghị Bội Châu đặt cho bài
một cái tên có sức lưu ý người đọc. Châu nghĩ nghĩ một lúc rồi bảo:
- Thôi, tên tuổi gì cái thứ văn chương bất đắc dĩ.
Ngọc không dám tranh luận, ra vẻ rụt rè gợi ý:
- Suy từ đại ý của bài, xin thầy cho đặt tên là "Pháp - Việt đề huề".
Bội Châu sốt ruột muốn cho xong chuyện, ông hất hàm:
- Thế cũng được!
Ghi vội cái tên vào đầu bài, Ngọc lại nói:
- Xin thầy cho... ký tên vào cuối bài.
Bội Châu cau mày, cân nhắc... Không thể dùng cái tên Phan Bội Châu
từng ký dưới những bản tâm thư, những lời hiệu triệu đồng bào chống thù
báo quốc. Phải tìm một cái tên khác, là lạ, ngang ngang. Chợt nhớ sách xưa
