CẦN VƯƠNG, ĐÔNG DU
Bút Ngữ
www.dtv-ebook.com
Chương 88
Bài luận "Pháp - Việt đề huề" được dịch ra tiếng Pháp, đưa lên Toàn
quyền Anbe Xarô. Ông ta đọc rồi cười mỉm, nói với Nêrông, người chuyên
làm việc khám phá, thuyết phục, dụ hàng những kẻ chống đối Chính phủ
bảo hộ:
- Đây là kết quả vượt mong muốn. Lúc đầu ta chỉ cần Bội Châu chịu
ngồi thương lượng với đại diện Nam triều về mấy việc: - A, ngừng các
cuộc bạo động ở trong nước và biên giới. - B, ngừng sự liên kết với người
Đức gây khó cho ta... Hai việc đó ngừng sẽ giảm tác động xấu tới chiến
tranh châu Âu, lúc mà Đức chiếm đóng nhiều nơi ở nước Pháp... Nay yêu
cầu khẩn trương thương lượng với Bội Châu đã hết. Nếu còn thì chỉ là sự
bàn bạc sơ sài để Châu khoanh tay làm theo điều kiện do ta đặt ra mà thôi!
- Xarô nói rồi cười thành tiếng, giang hai bàn tay và ưỡn ngực ra.
Thấy Nêrông tỏ vẻ khâm phục, Xarô nheo mắt mãn nguyện:
- Bài "Pháp Việt đề huề" của Bội Châu viết cả tình hình châu Âu, châu
Á. Giọng điệu nhìn chung cứng cỏi, nhưng phần nào đã mềm mỏng. Đặt
điều kiện này nọ nhưng đã phải nhận một điều quan trọng: "Người Việt
không nên coi Pháp là thù địch". Câu này có nghĩa là khuyên dân chúng và
cả cái Hội của ông ta thôi chống Chính phủ bảo hộ. Ta chỉ cần như thế. Ta
rất muốn những kẻ Cần Vương, Duy Tân hay Quang Phục thôi chống đối,
rồi họ muốn ra làm quan hay nghỉ ngơi mà vẫn hưởng lương... cũng được.
Nay Bội Châu đã giúp một việc mà chính chúng ta cần: không đánh bằng
vũ khí mà kẻ chống đối phải bó tay. Người Pháp rất muốn hòa hoãn để
