Câu chuyện về người đồng hương Nguyễn Đức Cảnh khiến Đoan xúc
động sâu xa. Người Cộng Sản trẻ này sinh ra sau hai năm khi Đoan sang
Nhật, thế mà Cảnh đã góp phần làm nên Xô Viết Nghệ - Tĩnh, rồi đã nhận
một cái chết bất tử. Vẻ vang thay người Thái Bình lớp sau tài trí hơn lớp
trước... Rồi ông đọc bài thơ "Nghe cuốc kêu" của thầy đồ Thư Trai viết
tặng: "Quán trọ canh khuya giấc chẳng thành / Buồn nghe "cuốc, cuốc..."
gọi liên thanh / Đỗ quyên chừng thấu lòng du tử / Lữ khách sao quên nỗi
nước mình / Khắc khoải kêu đêm thương cuốc mệt / Lỡ thời dạy học nghĩ
nghĩ buồn tênh / Lắng nghe cuốc gọi đồng bào hỡi / Sớm vị non sông rửa
bất bình".
Đọc thơ người quê hương, Ấm Đoan càng nghĩ về quê hương, ông
cầm bút họa bài thơ trên: Chí lớn bình Tây chí chửa thành / Ngồi nghe
tiếng cuốc vẳng đêm thanh / Ngàn năm văn hiến, ngàn đời trọng / Một giải
non sông một mối tình / Nhục nước, ai người lo rửa nhục / Tình dân mấy kẻ
vị dân tình?
