rồi trở về lúc nào tôi không biết. Thằng Bống đi trước, một tay cầm cành
tre buộc một tờ giấy hồng điều, một tay rắc những thoi vàng xuống mặt
đường.
Qua khỏi tỉnh, đám tang đi vào một cánh rừng thông. Bắt đầu từ đây là
đường đất núi thắm như son; dưới những bước chân cất nặng nề, bụi đỏ vẩn
lên bay tản mát. Tiếng gió reo nhè nhẹ trên cành thông, và tiếng sóng vỗ
ngoài bờ biển xa, buồn hiu hắt. Chiếc quan tài đỏ chói dưới mặt trời
nghiêng nghiêng trên vai những kẻ ốm gày nhọc mệt leo lên dốc núi. Màu
đỏ bị nắng rọi vào càng nổi gắt lên trong cái màu xanh dịu của lá cây. Cái
màu đỏ ghê gớm ấy thấm nhập vào đôi đồng tử tôi, vào đấy linh hồn tôi
ngày thơ ấu, đến mãi bây giờ vẫn còn khiến tôi rùng rợn khi trông thấy nó ở
đâu... ở cái áo trên mình người con gái, ở chiếc ca vát trên cổ một chàng
trai. Cái màu đỏ không bao giờ tôi quên được, bởi vì nó là cái màu của
máu, của chiếc quan tài mẹ tôi.
Bốn người phu dừng lại dưới một đồi thông. Tôi ngẩng lên, đã thấy ông
Bồng đứng bên miệng huyệt từ bao giờ, tay cầm cái cuốc. Thì ra, một
mình, ông đã mò ra đấy từ canh ba, hì hục đào mãi đến lúc này mới xong.
Mấy sợi thừng ròng xuống, mẹ tôi cũng từ từ xuống theo. Ông Bồng đứng
xoạc chân sang hai bên thành huyệt, cúi đỡ áo quan cho được thăng bằng,
rồi ông là người trước tiên lấp đất. Hòn đất rắn rơi đánh thịch vào mặt ván
thiên, lòng tôi đứt ra từng khúc, tôi tưởng mẹ tôi dưới đó đã bị thương, đã
kêu lên, đã nhỏm lên. Nhưng không, tôi không thấy gì hết, mắt tôi chỉ hoa
lên vì những xẻng đất tới tấp rơi mãi xuống người mẹ tôi, - cái màu sơn đỏ
chói mất dần, huyệt cứ đầy dần.
Rồi thì, một nấm đất cao! Mấy nén hương tỏa vài tia khói trắng.
Ông Bồng rắc trên mộ những hạt vừng. Ông cắt nghĩa rằng: làm thế, bảy
ngày bảy đêm hạt vừng mọc thành cây, đứa bé trong bụng mẹ mới thoát ra
đi đầu thai ngay cửa khác. Nếu không, thai còn vướng trong bụng cho đến
vài năm thịt người mẹ nát lũa ra, nó mới được thoát đi. Tuần lễ sau viếng
