một chiến lược bao gồm cả hai hình thức đổi mới công nghệ và phi
công nghệ như thiết kế, thay đổi cơ cấu và tiếp thị.
Trong khi Israel rất thành công trong đổi mới công nghệ, vẫn còn
một vấn đề tồn tại, đó là liệu câu hỏi Israel có thể xây dựng những
công ty tầm cỡ như Microsoft, Google, Samsung, IBM... hay chỉ
thành công trong phạm vi các công ty khởi nghiệp loại nhỏ? Điều này
một phần là do các công ty khởi nghiệp của Israel có xu hướng được
“vớt” bởi các công ty lớn của nước ngoài ngay khi nó vừa thành công,
và một phần vì doanh nghiệp Israel đến nay chưa thành công trong
việc phát triển các loại hình văn hóa quản lý trưởng thành cần thiết
để vận hành các công ty qui mô lớn. Nói thế, chúng ta cũng không
nên quên mất điều ngược lại là rất nhiều các quốc gia khác như
Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, Brazil… lại đến Israel để đi tìm
câu trả lời ngược lại cho vấn đề của họ là các công ty khởi nghiệp của
họ đang ở đâu!
Câu hỏi cuối cùng đặt ra là liệu Israel có thể tiếp tục duy trì
những bước đi ngoạn mục của mình hay không hay “Quốc gia Khởi
nghiệp” chỉ là một thoáng qua ngắn ngủi của lịch sử, như tờ báo The
Economist một mặt thừa nhận rằng Israel là một “cường quốc công
nghệ cao”, mặt khác lại tự hỏi “tin tốt lành này sẽ kéo dài được bao
lâu?”. Những sự kiện đã xảy ra trong hai mươi năm nay - khả năng
chịu đựng và hồi phục của Israel sau cuộc khủng hoảng Dot-com vào
năm 2000 và cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu trong giai đoạn
2008-2011, Tiến trình hòa bình Oslo đổ vỡ năm 2000, những đợt
khủng bố bạo lực không ngừng sau đó của phong trào Intifada II -
không những không thể nhấn chìm Israel vào đổ nát, mà trái lại như
một chất men kích thích sức chịu đựng và vươn lên không bao giờ cạn
kiệt của người Do Thái. Israel là quốc gia cuối cùng bước chân vào
suy thoái và cũng thuộc trong số những quốc gia đã thoát ra sớm
nhất. Một nghịch cảnh trong rất nhiều những nghịch cảnh mà
Israel đã từng vượt qua trong lịch sử và câu chuyện Quốc gia Khởi
