nhìn từ ngoài vào trong theo thứ tự của tạng phủ từ trên xuống dưới mà quan
sát, thì ở ngoài nhất là thuộc Phổi, Đại Trường; kế đó thuộc Tim, Tiểu
Trường; kế đó thuộc Gan Mật, vào trong kế thuộc Tỳ Vị, tận cùng trong
thuộc Thận, Bàng Quang.
Tuy chia ra như thế nhưng răng vẫn thuộc Thận, lợi (nướu) răng vẫn
thuộc Tỳ Vị. Thế là cơ cấu răng là một sự hợp tác giữa tiên thiên và hậu
thiên và cũng là cơ cấu chung của tạng phủ. Có nhìn như thế để khi gặp
những trường hợp bệnh tật mà chỉ có một đôi cặp răng, hoặc đen, ẩm, hoặc
vàng sậm, mà không một thứ thuốc nào đánh hết thì bao giờ họp đủ tứ chẩn,
khám phá được đúng hệ thống nguyên nhân mà cho thuốc, lập tức hết ngay.
Cho nên răng rất quan hệ mật thiết đến bộ tiêu hóa. Vì thế các động vật ăn
thịt sống, ăn đồ nấu chín đều dễ hư răng hơn các giống ăn thảo mộc tươi
sống.
Giữa răng là lưỡi, lưỡi tuy là khiếu của Tim, nhưng cũng là cơ cấu chung
của tạng phủ, nên mới có phép khám ở lưỡi. Cho nên khí sắc của Tim hiện ở
lưỡi chỉ ở chót lưỡi, còn cuống lưỡi tuy là ở trong sâu nhất của lưỡi, nhưng
mắc liền với khối óc nhỏ phía sau thông ra huyệt Á Môn thuộc thần kinh
động tác. Trên lưỡi có nóc vọng, có lưỡi gà thòng xuống, bộ phận này cũng
thuộc Tim nên khi Tim biến cố nóng quá cũng ảnh hưởng đến bộ phận này,
làm cho đỏ và dài ra, thòng đụng đến cuống lưỡi làm trở ngại ăn uống, nói
năng. Dưới dạ lưỡi có hai huyệt Liêm Tuyền, Ngọc Anh, vùng này cũng
thuộc Tim. Nên khi bệnh, bất thần không nói được, người ta châm hai huyệt
này. Hoặc khi dưới lưỡi mọc ra một cục thịt như mọc thêm một cái lưỡi, gọi
là bệnh Trùng Thiệt. Tất cả những chứng nói trên đều thuộc biến cố của hệ
thống Tim, họp đủ tứ chẩn là thấy rõ, trị ngay ở hệ thống Tim liền khỏi.
Trong sâu của miệng nối tiếp với khí quản và thực quản. Vùng này ở hai
bên có hai cái hạch để làm cửa ngõ cho hậu thiên. Trẻ con hay thanh niên vì
thích ăn uống đồ lạnh trường kỳ, hệ thống tiêu hóa bị nhiễm độc lạnh mà
làm thành bệnh lớn hạch cổ họng cấp tính hoặc mãn tính. Gặp năm vận hỏa,
khí hỏa, nhiễm độc phong hỏa biến sanh bệnh Bạch Hầu Phong (Dypthérie),
có vi trùng bệnh Yết Hầu thì trên mặt hai vùng hạch này xuất hiện hai miếng
