LỜI GIỚI THIỆU
Tác phẩm của Dostoevsky thuộc vào hiện tượng văn hóa tinh thần
đỉnh cao của loài người. Theo nhận xét của M.Gorky, thì Tolstoi và
Dostoevsky đã “làm rung chuyển cả thế giới” và khiến cho toàn bộ châu
Âu phải hướng cái nhìn kinh ngạc sang nước Nga.
Ngày nay, khi ảnh hưởng mạnh mẽ của Dostoevsky tới văn học nghệ
thuật của thế giới đương đại là quá hiển nhiên, ta chợt nhớ đến lời tâm sự u
buồn của Dostoevsky, - giữa lúc ông hết sức túng thiếu và lao động sáng tác
cật lực, trong thư gửi cho cô cháu gái S.A.Ivanova tháng tám năm 1870,
ông đã nói: “Cháu biết không, cậu đoán chắc rằng giá như cậu được no đủ
vài ba năm cho cuốn tiểu thuyết này, như Turgenev, Goncharov hay Tolstoi,
thì cậu sẽ viết một cuốn sách mà hàng trăm năm sau người ta phải bàn về
nó!”
Một trăm ba mươi tư năm đã trôi qua từ ngày mấy dòng trên được viết
ra, ý nghĩa toàn nhân loại của các tác phẩm do Dostoevsky sáng tạo nên
đang được nhận thức mỗi lúc một sâu thêm không riêng ở nước Nga.
Thế giới nghệ thuật của Dostoevsky rất buồn, thoạt tiên có cảm giác
thậm chí là u ám, song đấy chỉ là ấn tượng ban đầu, hời hợt. Khi miêu tả
những nỗi đau thể xác và tinh thần vô hạn trên “Trái đất thấm đẫm nước
mắt từ ngoài vỏ đến ruột này”, Dostoevsky với niềm tin không gì lay
chuyển của một nhà nhân đạo chủ nghĩa, đã cố tìm con đường khắc phục
cái ác, và ông cho rằng con người đủ sức tiến hành cuộc đấu tranh ấy.
Dostoevsky để cho một nhân vật nói lên tư tưởng của ông: “Tôi không
muốn tin và không thể tin rằng cái ác lại là tài sản bình thường của mọi
người”, “Người ta có thể hạnh phúc mà không mất năng lực sống trên trái
đất”. Nếu đọc kỹ Dostoevsky, không thể không nhận thấy cảm hứng chủ
đạo đó của ông.
