triển như Hàn Quốc thì các chính sách của chính phủ cũng phải kết nối với
những lợi thế cạnh tranh của nền kinh tế nước mình trên phạm vi kinh tế toàn
cầu. Nếu xét theo góc độ phân tích này thì không nhất thiết đòi hỏi phải có giới
chức độc đoán của Nhật Bản và Hàn Quốc thì nền kinh tế mới đạt được Phép
màu. Nói cách khác, vai trò của họ đã bị thổi phồng.
Dù vậy, ta vẫn không thể phủ nhận hoàn toàn “mô hình châu Á”. Các nền
kinh tế chịu sự can thiệp lớn hơn của nhà nước đã phát triển khác xa so với
Hồng Kông. Với nhiều nhà công nghiệp nhỏ được các công ty thương mại và tài
chính mạnh hỗ trợ, bản chất nền kinh tế của Hồng Kông ít nhiều vẫn giữ nguyên
qua nhiều thập niên. Trái lại, Nhật Bản và Hàn Quốc đã thay đổi bản chất nền
kinh tế nước mình ở một mức độ lớn hơn Hồng Kông thông qua việc xây dựng
nhiều ngành công nghiệp nặng và công nghệ cao. Chẳng có một POSCO hay
Hyundai nào ở Hồng Kông. Những người khởi xướng “mô hình châu Á” khẳng
định sự khác biệt nằm ở cách áp dụng chính sách công nghiệp. Tốc độ tăng
trưởng chỉ là một trong nhiều mục tiêu của “mô hình châu Á”. Còn có một mục
tiêu khác là phải biến đổi toàn bộ cấu trúc của nền kinh tế thành những ngành
có giá trị cao hơn. Quan điểm này cho rằng sự biến đổi then chốt trên có thể sẽ
không bao giờ xảy ra hoặc xảy ra nhưng không nhanh, không thành công nếu ở
trong bối cảnh kinh tế thị trường tự do thuần túy. Trường hợp của Hồng Kông
đã chứng tỏ lập luận này có thể đúng. Tranh cãi về “mô hình châu Á” vì vậy vẫn
tiếp tục diễn ra.
***
LÝ GIA THÀNH là một trong nhiều doanh nhân quả quyết biết lợi dụng chế
độ kinh tế tự do của Hồng Kông và có công khởi phát Phép màu của vùng đất
nhượng địa này. Vào thời điểm mà Lý Gia Thành và Alan Hassenfeld cùng xì
xụp ăn mì với nhau, Lý Gia Thành đang thiết lập nền móng của một gia sản lớn
hơn rất nhiều so với các nhà công nghiệp địa phương khác. Theo tạp chí Forbes
, Lý Gia Thành là người giàu thứ 11 trên thế giới với trị giá tài sản ròng ước tính
khoảng 26,5 tỉ USD. Ông phất lên như vậy không phải nhờ vào sản xuất đầu
búp bê G.I. Joe. Lý Gia Thành đủ hiểu biết để đặt cược số tiền mà ông kiếm
được từ ngành nhựa vào tương lai phát triển của nền kinh tế Hồng Kông, chủ
