LỜI GIỚI THIỆU
Denis Diderot (1713-1784) là kiến trúc sư của công trình Bách khoa
thư (Encyclopédie) đồ sộ, nhà văn có nhiều đóng góp độc đáo, nhà triết học
duy vật, sôi nổi “lòng yêu chân lí và chính nghĩa”
, nhà phê bình nghệ
thuật sắc sảo. Ông là “nhà thơ lớn, nhà họa sĩ lớn, nhà điêu khắc lớn, nhà
nhạc sĩ lớn... tuy chưa từng bao giờ làm thơ, vẽ tranh, soạn nhạc, nặn
tượng”
•••
Denis Diderot sinh ở Langres, một thành phố cổ kính miền Đông-Bắc
nước Pháp, trong một gia đình thợ thủ công nhiều đời chuyên sản xuất các
loại dao. Thuở nhỏ, Diderot học ở quê nhà; năm mười hai tuổi, nhà triết học
tương lai chịu lễ cắt tóc chuẩn bị phụng sự tôn giáo. Nhưng ba năm sau,
năm 1728, ông quyết định từ giã quê hương lên Paris học tập, bất chấp mọi
người can ngăn. Đây là bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời ông. Những
năm đầu tiên sống ở Paris, nhà văn sẽ có dịp gợi lại sau này qua cuộc đối
thoại kì lạ giữa “Tôi” và “Hắn” trong Cháu ông Rameau (Le Neveu de
Rameau), một cuộc sống gần như lang thang, bữa đói bữa no, nay đây mai
đó. Cảnh túng thiếu sẽ còn đeo đẳng ông cho mãi về già. Nhưng để bù đắp
lại, Diderot được hưởng một cuộc sống tinh thần hết sức phong phú. Ông
thoả sức tắm mình trong không khí của thời đại; ông mở tâm hồn ra đón
những luồng gió mớỉ của bốn phương; ông đọc sách của Voltaire (1694-
1778), ông tham dự những buổi tọa đàm ở nhà triết gia D'Holbach (1723-
1789); ông kết bạn với F.M. Grimm (1723- 1807) ở Đức vừa sang; ông
được Rousseau (1712- 1778) đến thăm ở Vincennes khi bị giam cầm; ông
dự đám tang Montesquieu (1689-1755)...
Diderot - nhà triết học ra mắt độc giả bằng tác phẩm Những tư tưởng
triết học (Les Pensées philosophiques, 1746). Liền năm sau, ông cho in
