Cuộc dạo chơi của người theo chủ nghĩa hoài nghi. Tác phẩm nổi tiếng
Bức thư về những người mù (Lettre sur les Aveugles, 1749) khiến ông bị
tống giam ở Vincennes mấy tháng. Năm 1753, ông cho in Về việc giải thích
tự nhiên (Sur l’Interprétation de la nature). Đến 1772, hai tác phẩm quan
trọng nữa ra đời: Trò chuyện giữa Diderot và D'Alembert và Giấc mơ của
D'Alembert (Le Rêve de d'Alembert).
Diderot bước vào lĩnh vực văn học gần như đồng thời với triết học,
nhưng Diderot - nhà văn được khẳng định sau Diderot - triết gia khá lâu, và
những kiệt tác văn học của ông cũng trải qua số phận long đong hơn nhiều.
Tiểu thuyết Những đồ trang sức không kín đáo (Les Bijoux indiscrets, viết
năm 1745, in năm 1748) chưa bộc lộ tài năng của tác giả. Với các vở kịch
Đứa con hoang (Le Fils naturel, 1757) và Người cha trong gia đình (Le
Père de famille, 1758), ông thử nghiệm một thể loại mới: kịch “drame”
hoặc “hài kịch nghiêm chỉnh”; đáng tiếc ở đây tài nghệ của nhà soạn kịch
không tương xứng với ý đồ lớn lao. Năm 1760, ông viết cuốn tiểu thuyết
Nữ tu sĩ (La Religieuse) thực sự có giá trị, nhưng mãi đến 1796, sau khi tác
giả qua đời mười hai năm, mới được xuất bản. Đó cũng là số phận của kiệt
tác Cháu ông Rameau, sáng tác khoảng năm 1761, lưu hành một vài bản ở
dạng chép tay trong số bạn bè quen biết. Một bản theo Grimm về Đức, lọt
vào tay Goethe (1749-1832), được ông dịch ra tiếng Đức. Mãi đến 1823,
Cháu ông Rameau mới được dịch lại từ bản tiếng Đức để xuất bản ở Paris,
và tới gần cuối thế kỉ XIX, năm 1891, ngưòỉ ta mới tìm thấy nguyên bản
của nó! Tiểu thuyết không kém phần độc đáo Jacques người theo thuyết
định mệnh (Jacques le Fataliste), sáng tác năm 1773, cũng phải đợi đến
1796 mới được ra mắt công chúng.
Năm 1750, Diderot soạn từ “Cái đẹp”
nhiều năm sau, tài năng của ông mới bộc lộ đầy đủ trong lĩnh vực mĩ học,
nghiên cứu và phê bình nghệ thuật, bao gồm nghệ thuật diễn xuất của diễn
viên và một số ngành nghệ thuật khác. Năm 1753, ông viết Những nhận xét
về nhà thờ Saint-Roch (Observations sur l’Église Saint-Roch). Hai năm
