còn chẳng thiết để tâm tới nó, nên với người Kikuyu lại càng không sao
tiếp nhận nổi. Tuy thế cũng không chắc chắn chuyện là vậy, bởi cha
Bernard là người hiểu rất tường tận dân Kikuyu. Đầu óc giới trẻ Kikuyu giờ
có khi cũng đang theo nếp nghĩ hồi ấy còn tăm tối của tổ tiên chúng ta, lớp
người ta tuyệt không được phép chối bỏ trước dân bản xứ, lớp người thấy
quan niệm hóa thể cực kì thiết thân với họ. Những con người của năm trăm
năm trước ấy đã được mời chào công xá cao hơn, địa vị tốt hơn, và một
cuộc sống dễ chịu hơn, thậm chí đôi khi còn là chính mạng sống của họ,
vậy mà gạt bỏ hết thảy họ vẫn đặt xác tín vào giáo lí hóa thể. Mấy thanh
niên không được tặng xe đạp, nhưng cha Bernard, người đang là chủ sở
hữu một chiếc mô tô, xem nhẹ điều này hơn chuyện cải đạo của chín người
Kikuyu.
Ở châu Phi, người da trắng của thời hiện đại tin vào sự phát triển theo tiến
trình chứ không phải kết quả một hành động sáng tạo nhất thời. Thông qua
một bài thực hành chớp nhoáng môn lịch sử, ta có thể chỉ ra quá trình đưa
người bản xứ tới vị trí chúng ta đang đứng. Ta đô hộ các quốc gia này mới
được hơn bốn mươi năm; nếu đặt thời điểm ấy trùng với thời điểm Chúa ra
đời, và cho họ ba năm để đuổi kịp một trăm năm của ta, thì đây là lúc đem
họ tới với Thánh Francis thành Assisi
, rồi vài năm sau là Rebelais
. Họ sẽ
mê thích hai ông hơn cả người châu Âu ở thế kỷ này. Dạo mấy năm trước
tôi có dịch cho họ đoạn đối thoại giữa người nông phu và con trai, trong vở
hài kịch Những áng mây, họ có vẻ thích thú Aristophanes
. Hai mươi năm
sau họ sẽ cần sẵn sàng để có lớp soạn giả bộ bách khoa toàn thư
. Ta sẽ phải giúp họ sản sinh ra những con người
dám ước mơ, những triết gia, nhà thơ, để chuẩn bị nền tảng cho ngài Ford
Và rồi họ sẽ tìm thấy chúng ta ở đâu? Có phải lúc ấy ta sẽ bám vào đuôi họ,
được lôi đi, dấn thân vào một cuộc kiếm tìm sự mơ hồ hay tăm tối nào đó
hoặc luyện đánh trống tom-tom? Còn họ sẽ khả dĩ mua được ô tô với chi
phí hiện tại, giống như có thể giác ngộ giáo lí hóa thể chăng?
