CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 130

qua ngày. Từ chỗ giàu có, nay hai vợ chồng phải đi thuê một chỗ trong
trung tâm Bangkok, cùng với những người làm cũ của họ dựng một cơ sở
bán bánh mì kẹp thịt và giao hàng trên đường phố. Sirivat đến chỗ tôi cổ
đeo một hộp đựng thức ăn mà vàng giống như một tay bán rong ở một sân
vận động ở Mỹ. Điều tôi nhớ nhất trong buổi phỏng vấn là anh ta không lộ
vẻ cay đắng hay tuyệt vọng. Anh nói đất nước Thái Lan đã tự làm hỏng
việc. Ai cũng biết thế. Dân chúng giờ đây phải thắt lưng buộc bụng chịu
đựng, tiếp tục chương trình và không còn nhiều điều để nói. Tôi hỏi anh ta
đã có lúc nào giận dữ hay không? Có lúc nào muốn đốt công sở của chính
phủ không, khi thấy tài sản của mình bị mất mát?
Không, Sirivat giải thích: "Chúng tôi không muốn quay về sống nơi rừng
rú, ai cũng muốn có đời sống khá hơn, vậy ai cũng phải làm sao để chủ
nghĩa tư bản có hiệu quả, không còn con đường nào khác. Chúng tôi phải tự
cải thiện và tuân theo quy luật của thế giới... Chỉ có những người biết cạnh
tranh mới tồn tại được. Hiện nay có thể phải cẩn đến một chính phủ đoàn
kết quốc gia vì gánh nặng của mọi người thật là lớn".
Vài tháng sau đó tôi đến dự một buổi thuyết trình tại Washington của
Anatoly Chubais, công trình sư của những cuộc cải cách kinh tế và tư nhân
hóa của nước Nga mà nay đã thất bại. Chubais sang Hoa Kỳ để kêu gọi lần
cuối cùng những trợ giúp tài chính của IMF sang Nga; trong khi đó hạ viện,
Viện Duma của nước này, trong đó phần đông là các dân biểu cộng sản,
tiếp tục tự sửa lại những điều kiện mà IMF đặt ra khi cho nước Nga vay
tiền. Viện Duma thường chụp cho Chubais cái mũ phản quốc và tay sai của
nước ngoài do việc ông ta thúc giục đất nước cải tổ sâu sát hơn về kinh tế
và định hướng theo thị trường tự do. Tôi hỏi Chubais ông đáp lại những lời
chỉ trích đó ra sao và ông trả lời: "OK", tôi nói với họ, "Chubais là một điệp
viên của CIA và IMF. Nhưng quý vị có cách nào khác không? Các vị có
sáng kiến gì mới không?" Với câu hỏi đó, Chubais nói, chưa bao giờ ông ta
nhận được câu trả lời nào cho đàng hoàng vì những người cộng sản không
nghĩ ra được điều gì khả dĩ hơn.
Vài tháng sau đó tôi sang Brazil. Ở đó tôi phỏng vấn Fabio Feldmann, một
cựu Bộ trưởng Môi trường của vùng Sao Paulo, Dân biểu Quốc hội Brazil,