CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 304

Năm 1979, ở Trung Quốc không có nhà hàng McDonald s. Đặng Tiểu Bình
lúc đó đã bắt đầu mở cửa đất nước này ra thế giới. Khi sang hội nghị
thượng đỉnh với Tổng thống Cater ở Mỹ, Đặng tình cờ nói rằng khi về nước
ông ta sẽ xâm lược Việt Nam vì Việt Nam đang trở nên ngạo mạn và kẻ cả.
Carter cố gắng thuyết phục ông ta bỏ ý định đó, giải thích rằng làm như thế
sẽ làm xấu đi hình ảnh Trung Quốc (không phải là kinh tế Trung Quốc),
nhưng Đặng không nghe và đã tiến hành xâm lược Việt Nam.
Bây giờ chúng ta tua nhanh cuốn băng đến năm 1996. Lúc này Trung Quốc
có 200 tiệm McDonald s. Lúc đó tôi ở Trung Quốc quan sát sự căng thẳng
giữa họ và Đài Loan. Tôi đã phỏng vấn một nhà kinh tế cao cấp thuộc Học
viện Khoa học, trước ngày Đài Loan tổ chức cuộc tuyển cử dân chủ đầu
tiên mà nhiều quan chức cho biết: có thể đánh dấu sự tuyên bố độc lập của
hòn đảo nào. Trung Quốc lúc đó đang đe dọa sẽ tấn công Đài Loan nếu Đài
Loan tuyên bố độc lập. Khi chúng tôi đang ăn mỳ trong một tiệm ăn trên
tầng thượng một tòa nhà ở Bắc Kinh, tôi hỏi nhà kinh tế Trung Quốc một
câu đơn giản: Trung Quốc có thể tấn công Đài Loan hay không? Anh ta
không ngần ngại trả lời: "Không - làm như vậy sẽ chấm dứt đầu tư vào
Trung Quốc, chấm dứt tăng trưởng và chấm dứt cơ hội cho chúng tôi bắt
kịp với thế giới."
Cũng giống như những quan chức Trung Quốc tôi gặp dạo đó, nhà kinh tế
này cảm thấy Trung Quốc hoàn toàn có lý để đập tan Đài Loan, đặng ngăn
trở chuyện trở thành độc lập. Nhưng cũng như những người khác, anh ta
sẵn sàng nói ra điều mà các lãnh đạo cao cấp chỉ dám thầm thì - đó là Trung
Quốc không thể tấn công nếu không muốn kinh tế của họ bị tàn phá.
Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, Trung Quốc và Đài Loan, cả hai đều hiểu
rằng họ đều có khả năng sẽ tổn hại kinh tế nếu xung đột xảy ra. Thời gian
1995-96 khi Trung Quốc đe dọa Đài Loan, thị trường chứng khoán của Đài
Loan đã bị sút giá nhưng những thị trường nhỏ của Trung Quốc không bị
ảnh hưởng mấy. Nhưng trong cuộc khủng hoảng năm 1999 giữa hai bên,
khi Trung Quốc đe dọa Đài Loan thì thị trường TAIEX, Đài Loan sụt giá
20%. Nhưng điều mà ít ai để ý đó là thị trường Thượng Hải sụt giá 40%!
Hai vùng đất nhưng một thị trường tài chính.