căng lớn, nghĩa là trữ được rất nhiều năng lượng), còn silic không đủ mềm
để uốn cong thành vòng. Một vấn đề tương tự là: nguyên tử silic không thể
dồn ép các electron vào một không gian chật hẹp để hình thành liên kết đôi –
điều xuất hiện trong hầu hết phân tử sinh hóa phức tạp. (Hai nguyên tử chia
sẻ hai electron để tạo ra một liên kết đơn, bốn electron là một liên kết đôi.)
Do đó, số lượng phương án lưu trữ năng lượng hóa học và tạo ra hormone
hóa học của dạng sống silic sẽ ít hơn dạng sống cacbon rất nhiều. Nhìn
chung, chỉ có mô hình sinh hóa đột phá mới có thể giúp dạng sống silic phát
triển, phản ứng, sinh sản và chiến đấu được. (Nhím biển và trùng tia chỉ sử
dụng silic dioxit hỗ trợ cấu trúc, chứ không phải hô hấp hay lưu trữ năng
lượng.) Và sự sống từ cacbon phát triển rực rỡ trên Trái Đất đã chứng thực
điều này, dù cacbon ít phổ biến hơn silic rất nhiều.* Tôi không dại dột đến
mức dự đoán sự sống từ silic là bất khả nhưng nguyên tố này hẳn chưa thể
tạo nên sự sống, trừ khi những sinh vật ấy thải ra cát và sống trên các hành
tinh với núi lửa liên tục phun ra silic dioxit siêu nhỏ.
May mắn thay, silic đã đảm bảo sự bất tử của mình theo cách khác. Giống
như virus (thực thể gần như một dạng sống), nó luồn lách trong ngách tiến
hóa và sống sót nhờ ký sinh trên nguyên tố ngay dưới mình.
* * *
Cột của cacbon và silic trong bảng tuần hoàn không chỉ chứa đựng một bài
học về phả hệ. Dưới silic là gecmani. Ngay dưới gecmani, ta bất ngờ thấy
thiếc. Dưới nữa là chì. Dọc theo cột này từ trên xuống, ta đi từ cacbon
(nguyên tố tạo nên sự sống); silic và gecmani (tạo nên thiết bị điện tử hiện
đại); thiếc (kim loại xám xỉn dùng làm vỏ đồ hộp) đến chì (ít nhiều bất lợi
với sự sống). Mỗi bước dù nhỏ, nhưng vẫn đủ để nhắc ta rằng đột biến đang
tích tụ, dù ngoài mặt các nguyên tố vẫn tương đồng.
Một bài học khác là mỗi gia đình đều có một kẻ lạc loài ít nhiều bị ruồng bỏ.
Ở cột thứ mười bốn của bảng tuần hoàn, gecmani là kẻ đáng thương, đen đủi
ấy. Chúng ta sử dụng silic trong máy tính, vi mạch, ô tô và máy tính bỏ túi.
