“Mồ hôi và công sức của binh sĩ”
Cuối cùng, đã đến lúc Võ Nguyên Giáp đem sức mạnh của các đơn vị
ưu tú - khối chủ lực - của mình để đương đầu với Pháp. Năm 1951, đó là
một thất bại đối với ông ở Vĩnh Yên, Mạo Khê và dọc sông Đáy. Ông đã rút
ra nhiều bài học quý giá từ đó. Ông dám thẳng thắn nhìn nhận những thiếu
sót trong việc đánh giá tình hình như ông viết sau này trong cuốn Chiến
tranh nhân dân, quân đội nhân dân: “Tất cả những quan điểm phát sinh từ
tư tưởng sốt ruột, nóng vội mà mục tiêu là muốn thắng nhanh đều sai lầm…
Cần phải đem hàng nghìn thắng lợi nhỏ gộp lại thành thắng lợi lớn”. Ông đã
có sau lưng ông nhiều thắng lợi như thế. Cuộc đấu tranh lâu dài chống Pháp
cho phép ông thành lập những đơn vị ưu tú, chủ lực của quân đội. Hiện nay
trước mắt ông là một vị tướng Pháp mới, mong muốn được gặp ông trên
chiến trường. Và Võ Nguyên Giáp đã sẵn sàng. Nếu Navarre muốn giao
chiến với ông ở Điện Biên Phủ thì ông không mong muốn gì hơn.
Tuy nhiên, không phải không có những mối ngờ vực. Janos Radvanyi,
một nhà ngoại giao Hungari, đến thăm Hà Nội đã kể lại cuộc trò chuyện với
Võ Nguyên Giáp vào tháng 4/1959. Võ Nguyên Giáp nói: “Trận Điện Biên
Phủ là sự nỗ lực vượt bậc của quân đội Việt Nam. Lực lượng của chúng tôi
đang ở trên bờ kiệt sức. Tiếp tế gạo cho bộ đội đang cạn. Thậm chí chúng tôi
còn rất khó tuyển mộ quân lính mới. Nhiều năm chiến tranh ở rừng núi đã
hủy hoại tinh thần của các đơn vị đang chiến đấu ngoài mặt trận”. Ngoài ra,
ông còn chịu sức ép về thời gian. Tháng 2/1954, các Bộ trưởng Ngoại giao
của nhiều nước gặp nhau ở Berlin đã quyết định về nguyên tắc triệu tập hội
nghị tại Geneve vào tháng 5 để giải quyết các vấn đề cấp bách ở Viễn Đông,
trong đó có vấn đề Đông Dương. Điều đó bao hàm vấn đề thương lượng và
Hồ Chí Minh đã sẵn sàng. “Cơ sở của đình chiến”, ông nói khi trả lời một
nhà báo Thụy Điển, “là chính phủ Pháp tôn trọng thật sự độc lập của Việt
Nam”. Nếu người tổng tư lệnh quân đội giành được thắng lợi có ý nghĩa -
