Hoàng Dung
Chiến tranh Đông dương 3
P3
Sự thành lập Đảng cộng sản Campuchia
Những điều kiện địa dư và lịch sử của những năm 1930 và 1940 đã gắn liền
sự hình thành của đảng cộng sản Campuchia với Đảng cộng sản Việt nam.
Sau cuộc cách mạng vô sản ở Liên xô thành công năm 1917, chủ nghĩa
cộng sản rất có sức hấp dẫn đối với những dân tộc bị trị trong công cuộc
giải phóng ách thực dân. Vì thế mà trong những phong trào cộng sản, ý
thức hệ hầu như lúc nào cũng đi đôi với chủ nghĩa quốc gia, các đảng viên
đầu tiên hay những tay lãnh đạo cộng sản đều xuất thân từ giai cấp trí thức,
tư sản hay được tuyển mộ từ các học sinh trung học. Động cơ để họ gia
nhập mới đầu phần lớn là do lòng yêu nước chống ngoại xâm hơn là ý thức
hệ.
Phong trào cộng sản Việt nam bắt đầu khi ông Hồ Chí Minh, trong lúc làm
thông ngôn cho phái bộ Borodin năm 1924, thành lập Việt nam thanh niên
cách mạng đồng chí Hội ở Quảng Châu. Phái bộ này do Quốc tế cộng sản
gửi qua làm cố vấn cho Quốc dân đảng, trong thời gian mà Tôn Dật Tiên
chủ trương hoà giải với Liên xô. Đứng đầu phái bộ là Mikhail Borodin, một
người Ấn độ tên Rao phụ tá, tướng Ga-lin người Đức cố vấn về quân sự,
còn ông Hồ Chí Minh làm thông dịch viên cho phái bộ. Thời gian này, ông
đã gửi một số thanh niên qua Liên xô để được huấn luyện. Đồng thời, ông
cũng tổ chức một vài lớp học chính trị. Trong số những giảng viên, có Bành
Bái và Lưu Thiếu Kỳ được mời đến dạy.
Nhờ uy tín và sự khéo léo của Hồ Chí Minh, trong mấy năm đầu tiên, Việt
nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội vẫn giữ được một mặt ngoài thống
nhất, nhưng vì cơ sở hoạt động thì ở Việt nam, còn các cấp lãnh đạo lại ở
Trung hoa, nên đến năm 1927, khi tranh chấp Quốc Cộng ở Trung hoa bùng
nổ Borodin bị trục xuất thì ông Hồ Chí Minh cũng phải rời Trung hoa, giao
trách nhiệm lại cho Hồ Tùng Mậu và Lâm Đức Thụ. Từ đó, sự rạn nứt bắt
đầu bộc lộ. Một số cán bộ được khuyến khích bởi quyết nghị của đại hội
