CHIẾN TRANH ĐÔNG DƯƠNG 3 - Trang 37

phòng cử Trần Phú, một đảng viên cộng sản được ông Hồ Chí Minh gửi đi
học ở trường “Đại học cộng sản của những người lao động Đông phương”
hay trường chính trị Stalin ở Moscow về Thái lan gặp ông Hồ Chí Minh và
truyền đạt những chỉ thị của Văn phòng. Những chỉ thị này và hai thông tư
của Quốc tế cộng sản là “nghị quyết về vấn đề thành lập Đảng cộng sản
Đông dương” và thư hướng dẫn hình thức hoạt động của Đảng cộng sản
Đông dương. Ông Hồ Chí Minh đi Hồng Công và một hội nghị thống nhất
cử hành vào cuối tháng 1-1930 tại một sân banh ở Hồng Công.
Tới dự hội nghị, chỉ có đại diện của Đảng cộng sản Đông dương và An nam
cộng sản Đảng. Nhờ có chỉ thị từ Moscow, hai đảng đồng ý sát nhập thành
Đảng cộng sản Việt nam. Một Uỷ ban trung ương lâm thời được thành lập
gồm chín Uỷ viên để điều hành mọi hoạt động cho tới khi đại hội đảng
được triệu tập, Trần Phú được cử làm Tổng bí thư. Ông Hồ Chí Minh trở về
làm việc cho Đông Phương Bộ của Quốc tế cộng sản ở Thái lan vào tháng
4-1930. Tuy nhiên, sau khi được báo cáo, Văn phòng Quốc tế cộng sản
không bằng lòng với danh xưng đó, ra chỉ thị bắt phải đổi tên Việt nam
cộng sản Đảng thành Đông dương cộng sản Đảng.
Theo danh xưng, Đông dương cộng sản Đảng sẽ bao gồm cả ba nước Việt,
Miên, Lào, nhưng trên thực tế, vào thời gian đó, chưa có một đảng viên
cộng sản chính gốc nào người Lào hay Campuchia tham gia. Trần Phú làm
Tổng bí thư chưa được bao lâu thì bị bắt trong biến cố Xô viết Nghệ Tĩnh
và chết trong tù năm 1931. Quốc tế cộng sản gửi một số cán bộ khác mới
được đào tạo từ trường chính trị Stalin về thay, trong đó có Lê Hồng Phong,
Trần Văn Giàu, Nguyễn Thị Minh Khai. Lê Hồng Phong được cử đứng đầu
“Ban chỉ huy ở ngoài”. Tới đại hội đảng lần đầu tiên của Đông dương cộng
sản Đảng năm 1935 ở Ma Cao, thì Hà Huy Tập (bí danh Nhỏ) được cử làm
Tổng bí thư. Chính trong đại hội đảng này, ý niệm về Liên bang Đông
dương được đưa ra. Nhưng chỉ sau năm 1940, một số lãnh tụ kháng chiến
của Campuchia từng theo Sơn Ngọc Thành, bị bắt và bị đày đi Côn Đảo,
mới có dịp quen biết và học tập những đảng viên cộng sản Việt nam cũng
bị tù ở đó, để trở nên những người cộng sản Campuchia đầu tiên. Trong số
này có nhà sư Achar Man, lấy bí danh Sơn Ngọc Minh, được Việt nam đưa