CHIẾN TRANH ĐÔNG DƯƠNG 3 - Trang 56

1975. Theo Sihanouk, Việt nam lại tái chiếm đảo này năm 1978.
Tình hình bang giao giữa hai nước sau đó dịu đi đôi chút, nhưng những bất
hoà căn bản vẫn còn ngấm ngầm. Tháng 9-1975, khi Sihanouk và Khieu
Samphan đến Hà nội dự lễ quốc khánh của Việt nam, Phạm Văn Đồng mời
phái đoàn Campuchia dự tiệc “thân mật” với các phái đoàn Mặt trận giải
phóng Miền Nam và Lào, Khieu Samphan từ chối tức khắc, sau đó giải
thích với Sihanouk rằng đó là cái bẫy của Việt nam để tiến tới thành lập
Liên bang Đông dương. Dịp quốc khánh đó cũng là dịp Trung hoa thăm dò
lập trường của Việt nam. Trung hoa đã cử tướng Trần Tích Liên, Uỷ viên
Bộ Chính trị và Tư lệnh Quân khu Bắc kinh làm trưởng phái đoàn.
Việc bổ nhiệm đó mang một ý nghĩa chính trị đặc biệt, vì tướng Liên là
tướng tư lệnh chỉ huy quân đội Trung hoa trong những trận đụng độ với
Liên xô ở biên giới trong năm 1969. Trên đường đến Hà nội, tướng Liên
ghé thăm nhà máy gang thép Thái Nguyên đang được Trung hoa giúp tái
xây dựng, đọc diễn văn kêu gọi đấu tranh chống “bá quyền” (Liên xô). Khi
đến Hà nội ngày 31-8-75, tướng Liên vẫn được Phạm Văn Đồng “ôm hôn
thắm thiết”, nhưng bài diễn văn chống bá quyền bị đục bỏ trên báo chí và
đài phát thanh Việt nam. Đài phát thanh Moscow lúc đó cực lực công kích
hành động của tướng Liên, gọi đó là gây hấn và kém văn minh.
Việt nam sau bao năm nhờ có viện trợ dồi dào của cả Liên xô và Trung hoa
để có thể theo đuổi chiến tranh, đang rất cần viện trợ tái thiết, nên đã cố
gắng dung hoà với cả hai nước. Nhưng sau khi chiến tranh chấm dứt, mục
tiêu chiến lược của cả hai nước này đã thay đổi. Liên xô chỉ bằng lòng trợ
giúp Việt nam nếu Việt nam chịu nằm trong quỹ đạo Liên xô, kể cả về kinh
tế lẫn quân sự, để giúp Liên xô khống chế Trung hoa và có một đầu cầu
quân sự trong vùng nam Thái Bình Dương. Còn Trung hoa lúc đó ngày
càng thân thiện hơn với Hoa kỳ và đang coi Liên xô là kẻ thù số một,
không thấy có nhu cầu phải giúp đỡ một nước Việt nam độc lập và không
chịu về phe mình để chống lại Liên xô. Vì thế trong tháng 8-1975, khi Lê
Thanh Nghị, Chủ tịch Uỷ ban kế hoạch nhà nước, người đã từng sang
Trung hoa xin viện trợ nhiều lần đến nỗi bị đặt cho biệt danh “tên ăn mày”
lại sang xin viện trợ. Lần này Trung hoa từ chối thẳng tay.