những thương binh này. Tôi đi tới xa hơn và đến một lối đi xuống. Bên
dưới là ba con đường: một đi lối này, một sang lối kia, đường thứ ba tiếp
tục đi thẳng. Tôi hoàn toàn mất phương hướng... Đi đường nào? Cho tới lúc
ấy, tôi nắm chặt dây cương. Con ngựa đi theo điều khiển của tôi. Nhưng
đến đây, tôi không biết, một thứ bản năng mách bảo - hay ít ra tôi đã nghe
nói ở đâu đó - rằng ngựa biết tự nó tìm đường. Trước khi đến ngã ba đó, tôi
bèn buông cương. Con ngựa liền đi theo một hướng ngược hẳn với hướng
lẽ ra tôi định chọn. Và nó cứ đi, đi và đi mãi...
Tôi đuối sức, tới mức không cần biết nó đi đâu. Tới đâu thì tới! Con
ngựa cứ tiếp tục đi như vậy, rồi đột ngột nó chạy, trông dáng nó càng lúc
càng vui, nó khua đầu. Tôi nắm lại dây cương và giữ chặt. Từng lúc, tôi cúi
xuống và dùng bàn tay bịt vết thương của nó. Con ngựa chạy ngày càng
nhanh, rồi: hi-hí-hí-hí nó hí lên vì nó vừa nghe tiếng nói của một ai đó.
Tình thế nguy hiểm: nếu là bọn Đức? Tôi quyết định để cho con ngựa đi
trước một mình, nhưng lúc đó, tôi nhìn thấy những dấu vết còn mới: dấu
chân ngựa và rãnh bánh xe của một chiếc tatchanka
mươi người đã đi qua đây. Tiến thêm hai hay ba trăm mét nữa, con ngựa
của tôi dừng sững lại trước một chiếc xe chở đầy thương binh. Ở đấy tôi
tìm thấy tất cả những gì còn lại của đại đội chúng tôi.
Nhưng chi viện đã đến: xe kéo, tatchanka... Có lệnh: đưa hết mọi người
về. Dưới làn đạn địch, chúng tôi đi thu nhặt người của chúng tôi. Chúng tôi
đã đưa mọi người về, cho tới những người cuối cùng, thương binh cũng
như tử sĩ. Tôi cũng leo lên một chiếc tatchanka. Tôi đã gặp lại tất cả, có cả
người bị thương ở bụng và tôi đã kéo họ khỏi nơi ấy. Chỉ có các con ngựa
bị bắn gục còn nằm lại trên trận địa. Trời đã sáng, chúng tôi chạy qua và
nhìn thấy trọn cả một bầy la liệt trên mặt đất. Những con ngựa cao lớn đẹp
đẽ... Gió thổi tung bờm chúng...”
Một bức tường lớn trong căn phòng chúng tôi đang ngồi treo đầy những
bức ảnh phóng to của hai chị em, chụp trước và trong chiến tranh. Đây là
họ khi còn là những cô học sinh, đội những chiếc mũ nhỏ xinh xắn có hoa.
Ảnh chụp hai tuần trước chiến tranh. Những khuôn mặt trẻ con bình
