nhiều tác giả
Chiến tranh nhìn từ nhiều phía
Vụ Trại người Việt tại Pháp và vụ William Joiner Center tại Mỹ
Nguyễn Trọng Văn
Chiến tranh Việt Nam đã qua đi nhưng hậu quả của nó vẫn tồn tại, không
phải trên những trang giấy, trong kho lưu trữ,… mà sống động nơi những
con người cụ thể, tại Pháp, tại Mỹ, tại Việt Nam. Ở đây, bây giờ. Nước
Pháp, nước Mỹ rút khỏi chiến tranh Việt Nam nhưng chiến tranh Việt Nam
chưa rút khỏi nước Pháp, nước Mỹ.
Những dòng sau đây được viết ra dưới dạng ghi nhanh, nghĩ sao nói vậy,
sau khi đọc bài
Vụ kiện William Joiner Center, ai có quyền viết lịch sử một
của Trương Vũ (talawas 27.7.2004) và nhất là sau khi xem
phim tài liệu Những số phận bị lãng quên về binh lính Pháp hồi hương
(cùng với vợ con người Việt) sau hiệp định Genève 1954, được chiếu trên
chương trình VTV1, tối ngày 30.7.2004. (Tôi không được coi từ đầu, chỉ
được biết phim được hoàn thành do sự hợp tác giữa các đạo diễn người
Pháp và Việt kiều tại Pháp, trong đó có chị Mỹ Linh.)
1. “Trại người Việt”: Những số phận bị lãng quên
Những người đàn bà Việt Nam (mấy cụ được quay cận cảnh, những nếp
nhăn, những giọt nước mắt, sự buồn bã, trống vắng, hình như hầu hết đều
răng đen?) theo chồng là lính Pháp về nước, được sống trong một trại lính
(cũ) rất rộng, được chia làm nhiều khu.
Trước kia có hàng rào kẽm gai bao quanh, nhưng về sau người ta bỏ đi.
Nhà cửa mục nát, hoang phế, thiếu mọi tiện nghi (không lò sưởi, không nhà
vệ sinh – nhiều gia đình phải dùng chung cầu tiêu cách nhà mấy chục
thước, cửa sổ cái có cái không, trong trại đường dẫn khu này tới khu kia
khá rộng – nhưng, cho tới lúc lên phim, chưa được trải nhựa.
Sáng sáng, có một bà già Việt Nam chậm chạp đạp xe đạp bỏ mối rau
muống, thăm hỏi nhau dăm ba câu.
