cũng chính là một sự phân biệt hết sức quan trọng mà ngay người bản
ngữ cũng phải “nhập nội” (internalize – Chomsky) ngay từ đầu.
Dù biết biết chắc là CXH đã diễn dịch sai hay hiểu sai, thế nhưng phải mất
khá nhiều thời gian tìm kiếm tôi mới truy ra nguồn gốc, dù có nhớ mang
máng đã đọc câu trích Invisible God created the visible world đâu đó.
Chomsky không hề gọi các danh ngữ Invisible God, the visible world là
câu, (sentence trong tiếng Anh), mà là proposition, (mệnh đề trong tiếng
Việt), một khái niệm thuộc về ngữ nghĩa.
Điểm cuối cùng về văn phong tôi muốn đề cập, đó là ‘lối nói/viết như
phán’. Tôi thật sự phân vân, không biết ‘những thành công quan trọng nhất
của ông [Chomsky] nằm trong lĩnh vực hình thái học (morphology), là gì,
trong các tác phẩm nào. Ví thử tôi có muốn đi tìm cũng chịu vì tác giả chỉ
viết thế mà không đưa ra tác phẩm cụ thể nào, trong khi những gì tôi đọc
của Chomsky hay của người khác theo lý thuyết của Chomsky là về cú
pháp (syntax). Tôi cũng không biết “tiếng Việt thì lại hoàn toàn không có
morphology” nghĩa là gì. Có phải ý tác giả muốn nói tiếng Việt không có
những tiếp tố (affix) như trong các tiếng Ấn Âu? Thế thì tác giả lại ‘dĩ Âu
vi trung’ rồi, nếu không tác giả sẽ xem những nào, đó trong một quyển sách
nào đó là những tiếp tố trong tiếng Việt.
Để có bầu không khí lành mạnh trong nghiên cứu khoa học, việc tranh luận
là cần thiết. Tuy nhiên, khó có được cuộc tranh luận trong lành khi chưa
thống nhất về cách diễn dịch thuật ngữ. Ví dụ như CXH dịch chữ
internalize (to acquire knowledge of a set of rules in a given language) là
nhập nội, dù nằm trong dấu nháy, từ này khó chuyển tải được ý nghĩa của
từ tiếng Anh. Có lẽ dịch là nhập tâm thì gần với nghĩa của từ tiếng Anh
hơn. Hay ví dụ như thuật ngữ topic-prominant languages, ngôn ngữ thiên
chủ đề. Từ thuật ngữ ‘topic-prominent languages’ trong tiếng Anh đến
thuật ngữ các ngôn ngữ Đề-Thuyết (CXH, 1998) là một khoảng cách lớn,
theo tôi, dễ lầm lạc, vì xem ra ngôn ngữ nào cũng đề hóa, topicalize, khi
cần, trong ngôn ngữ sử dụng (language use). Thử xem những câu tiếng
