anh không cương quyết chống tham nhũng, vậy anh không phải là đảng
viên chân chính. Thứ ba, nói câu chữ tạo ra hệ thống thái độ cử chỉ tương
ứng cũng có nghĩa là câu chữ nằm trong một hệ thống chuẩn mực, giá trị
văn hóa, xã hội nhất định. Và cùng với nó là cả một hệ thống quyền lực.
Tới đây, phát triển tâm lý của một người Việt Nam bình thường bị thử
thách, nó gặp những đối kháng nội tâm không thể vượt qua được, thường là
bị rơi vào trạng thái ẩn ức, bế tắc hoặc ngụy tín (mauvaise foi). Một mặt nó
thấy cái xấu xa, đen tối, bất công, tàn nhẫn, vô nhân đạo của tham nhũng,
mặt khác nó thấy những thứ đó (dường như) có liên hệ (mật thiết) với
những giá trị, những quyền lực cao cấp (thậm chí cao cấp nhất) trong xã
hội. Hoảng sợ và thất vọng, nó trốn tránh sự thật, cố đẩy sự thật càng xa
càng tốt hoặc đổ cái sự thật xấu xa kia lên đầu người khác. Cái xấu là của
người khác, do người khác, vì người khác, không bao giờ có thể là của
mình, do mình và vì mình. Cái khác, người khác đó có thể là kinh tế thị
trường, triết lý thực dụng, nền hành chánh quan liêu bao cấp, những thế lực
thù địch, dân trí quá thấp, chệch hướng, diễn biến hoà bình, truyền thống
lạc hậu, bảo thủ, trình độ quản lý tổ chức thấp kém, một số cán bộ thoái hóa
biến chất v.v. Nhờ kỹ thuật zoom out chúng ta đẩy ra xa hoặc gán cho người
khác những khó khăn sai lầm, để rồi tin hoặc giả vờ tin rằng về phía mình
không có vấn đề gì nổi cộm, nhờ đó lương tâm được (tạm thời) thanh thản,
trong lòng như vẫn tràn đầy kiêu hãnh và hy vọng (hão).
4. Hiện tượng tâm lý ẩn ức, thái độ ngụy tín kể trên rồi sẽ dẫn tới đâu?
Không thể trốn tránh sự thật, cũng không thể ngụy tín mãi mãi. Có hai cách
kết thúc khác nhau, tùy sự chỉ dẫn của thực tiễn cuộc sống và ý chí bản
thân muốn tự giải phóng khỏi ẩn ức và ngụy tín.
Về phía người dân thường, tức người chủ thực sự của đất nước, chỉ
cần zoom in, mọi sự thật đen tối, xấu xa lại hiện ra, trần trụi, không
che đậy. Mối quan hệ mờ ảo cái xấu xa, bất công, tàn nhẫn và hệ thống
