Sào đã vô tình xúc phạm vào lòng tự tôn của ông cụ Tả rồi! Ông cụ có
phải là một con người bình thường đâu. Ông cụ là người đứng đầu họ Bàn ở
U Sung này! Người Dao U Sung có mối quan hệ họ hàng thân tộc chặt chẽ
lắm. Liên kết lại và nhất thiết phải có một vị thủ lĩnh chỉ huy tối cao đứng
đầu, để điều khiển việc làm ăn, bảo vệ xóm làng với tinh thần nhất hô bá
ứng, cái lí của đời sống dạy họ vậy và họ đã sống như vậy từ bao đời nay rồi
mà Sào không biết!
Ông cụ Tả được người họ Bàn bầu cử theo lối tuyển cử dân chủ, một
tục lệ truyền thống đã có từ ngàn xưa, làm người trưởng tộc. Ông cụ có
những ưu điểm cần có của người cầm cân nảy mực: Công bằng, biết phải
trái, am hiểu phong tục tập quán, thông tỏ kinh nghiệm làm ăn, giao dịch
rộng rãi, được mọi người tôn kính. Cùng với chức trách điều hành việc làm
ăn và phân xử các vụ xích mích trong dòng họ, ông cụ còn đóng vai người
thầy cúng toàn năng trong các buổi lễ trọng của dòng họ, như lễ đặt tên con,
lễ cấp sắc
... Ông cụ không phải chỉ là bản thân mình. Ông cụ là cả dòng
họ, là toàn thể cộng đồng, là toàn quyền quyết định. Tây đưa Cai Vàng, một
tên lính khố đỏ cũ, lên làm binh thầu ở U Sung. Nhưng quyền hành trong
thôn, thực tế vẫn thuộc về ông cụ. Binh thầu Cai Vàng muốn làm gì cũng
phải đến xin ý kiến ông cụ. Ông cụ gật đầu thì được làm, lắc đầu thì thôi.
Thành ra nghe Sào hỏi vậy, ông cụ Tả phật ý lắm. Mặt ông cụ đỏ rân
rân. Phải người khác lúc khác, ông cụ bỏ đi rồi. Nhưng nhìn Sào, thấy cặp
mắt Sào mở to hơi ngơ ngác và đầy vẻ chân thật thì ông cụ nghĩ lại và vỗ vai
Sào dịu giọng:
- Anh Sào à, anh chưa biết thôi. Tôi nói thì người họ Bàn đều nghe theo
cả thôi mà.
Sào đã nghĩ ra, liền nắm tay ông cụ:
- Con không biết! Con không biết cái lí lối của người Dao ta!
- Được rồi! Được rồi! Tối nay, tối nay anh ở đây họp với tôi nhé.
