mục tiêu. Một phần do giảm đi nỗ lực, và một phần là do ngay cả tại các kỳ
thi không đòi hỏi có bổ nhiệm trước đó, sự ngu dốt về nhận thức đã làm
giảm số người tranh đua xuống chỉ còn một số rất ít đến nỗi dù đôi lúc có
tài năng lớn, nhưng phần phía dưới của bản danh sách những người trúng
tuyển chỉ là những người có kiến thức rất vừa phải; và chúng tôi được biết
theo lời của những Đại biểu chính quyền trung ương, là gần như tất cả
những người không trúng tuyển đều do sự ngu dốt không phải ở những
chuyên ngành Cao cấp, mà ở ngay những yếu tố tầm thường nhất – viết
chính tả và làm toán số học.
Sự la ó phản đối tiếp tục diễn ra chống lại những kỳ thi ấy của một số
cơ quan ngôn luận là thường xuyên. Tôi lấy làm tiếc phải nói rằng những
người xông vào đánh thật ít đáng ca ngợi cả về sự trung thực lẫn lương tri.
Sách lược của họ một phần là xuyên tạc cái loại ngu dốt mà nó quả thực đã
dẫn đến thất bại cho các kỳ thi. Họ trích dẫn với sự nhấn mạnh vào những
câu hỏi tối tăm khó hiểu nhất
, làm cho công chúng nhầm tưởng rằng việc
trả lời trôi chảy những câu hỏi ấy là điều kiện nhất thiết (sine qua non) để
được trúng tuyển. Trong khi đó, người ta đã nhắc đi nhắc lại đến chán ngấy
rằng những câu hỏi ấy không được đưa ra để cho mỗi người được hỏi đều
phải trả lời, mà chỉ để cho bất cứ ai có khả năng làm được điều đó có thể có
cách chứng tỏ tài năng và tận dụng được phần tri thức ấy của mình. Đây
không phải là căn cứ để đánh hỏng thi, nhưng là phương tiện bổ sung cho
việc thi đậu, và cơ hội đó đã được trao cho. Rồi người ta lại hỏi chúng tôi
rằng liệu cái loại tri thức được đòi hỏi trong câu hỏi này hay câu hỏi kia, sẽ
có công dụng nào đó không cho ứng viên, sau khi anh ta đã đạt được mục
đích của mình. Người ta có ý kiến rất khác nhau về việc tri thức nào là có
ích. Có những người đang còn sống, và Bộ trưởng Ngoại giao gần đây là
một trong số đó, cho rằng biết viết chính tả tiếng Anh là chẳng có ích gì
cho một tùy viên ngoại giao, hay cho một thư ký công sở. Có một điều các
vị phản đối có vẻ như cùng nhất trí, ấy là sự trau dồi văn hóa trí tuệ không
có ích gì trong những việc tuyển dụng này, dù sự trau dồi ấy có là thứ gì đi
nữa. Tuy nhiên, nếu sự trau dồi văn hóa là có ích (như tôi cho là thế), hay
