thiểu rồi sẽ trở thành mức độ tối đa: sẽ trở thành thói quen chung không
nhắm tới nhiều hơn nữa, và cũng như thường thấy là sẽ có một số nào đó
không đạt được tất cả những gì nhắm tới, dù chuẩn mực có thể bị hạ thấp
đến đâu đi nữa thì vẫn có một số không đạt tới nó. Ngược lại, khi mà việc
bổ nhiệm chỉ dành cho những người nổi bật nhất trong số đông các ứng
viên, và là nơi mà những người thi đậu được phân hạng theo trật tự tài
năng, thì không chỉ là mỗi người được khuyến khích làm tốt nhất, mà ảnh
hưởng của nền giáo dục cấp cao sẽ được cảm nhận thấy khắp mọi nơi trên
đất nước. Đối với mỗi người thầy giáo sẽ có đối tượng cho hoài bão và một
con đường cho thành đạt, ấy là đã cung cấp được những học trò đỗ đạt cao
trong những cuộc tranh đua ấy; và khó mà có được phương cách nào khác
để cho Nhà nước có thể làm được nhiều đến vậy trong việc nâng cao phẩm
chất của các thiết chế giáo dục ở khắp nước.
Dù cho nguyên tắc thi tuyển trong việc thu dụng công chức là thứ mới
được đưa vào đất nước này không lâu và việc thực hiện vẫn còn chưa được
hoàn hảo, việc phục vụ tại Ấn Độ hãy còn là trường hợp duy nhất mà
nguyên tắc ấy hiện hữu trong sự trọn vẹn của nó, nhưng hiệu quả cảm nhận
được đã bắt đầu thấy tại những nơi có nền giáo dục của giai tầng trung lưu;
mặc dù những khó khăn mà nguyên tắc này gặp phải từ tình trạng yếu kém
đáng xấu hổ hiện nay trong nền giáo dục trong nước, chính những kỳ thi
này đã đưa ra ánh sáng soi rõ tình trạng yếu kém ấy. Cái kiểu mẫu giành
được chỗ làm thường gặp trong giới trẻ thật đáng khinh, ấy là những kẻ
nhận được chức vụ từ vị bộ trưởng cho họ được quyền tự xung phong làm
ứng viên; kiểu mẫu ấy khiến cho việc tranh đua của những ứng viên như
thế đem lại kết quả hầu như nghèo nàn hơn là một kỳ thi thuần túy đạt trình
độ; bởi vì hẳn là chẳng một ai nghĩ đến việc ấn định các điều kiện cho một
kỳ thi đạt trình độ thật thấp đến mức được thấy là đủ để khiến cho một
người trẻ tuổi vượt qua được các bạn cùng ứng thí. Do đó mà người ta nói
rằng những năm tháng kế tiếp nhau cho thấy một sự suy tàn tổng thể của tri
thức, chẳng có mấy nỗ lực được thực hiện bởi vì kết quả của kỳ thi trước đó
chứng tỏ rằng sự cố gắng bỏ ra sau đó lớn hơn là mức đủ cho việc đạt được
