LỜI GIỚI THIỆU
T
riết gia John Stuart Mill (1806-1873) đã được giới thiệu với bạn
đọc Việt Nam qua bản dịch tác phẩm Bàn về Tự do
. Vì vậy, trong bài giới
thiệu này chúng tôi sẽ không nói về thân thế và sự nghiệp mà chỉ tập trung
vào tác phẩm của ông.
Chính thể đại diện (Representative government), Bàn về Tự do (On
Liberty) và Chủ nghĩa công lợi (Utilitarianism) là ba tác phẩm được chọn
lựa như các tác phẩm tiêu biểu của John stuart Mill trong bộ sách Great
Books of The Western World (Encyclopedia Britanica, 1994). Chính thể đại
diện là một tác phẩm thuộc lĩnh vực triết học về chính trị và xã hội được
xuất bản năm 1861. Như vậy tác phẩm này được viết cách đây đã gần một
thế kỷ rưỡi và người ta có thể đặt câu hỏi liệu nó có thể có giá trị gì với độc
giả Việt Nam ngày nay? Đó cũng là câu hỏi mà người dịch tự đặt ra cho
mình khi bắt tay vào công việc đầy khó khăn và mạo hiểm là dịch một tác
phẩm không mấy “hấp dẫn” như tác phẩm này.
Theo hiểu biết của tôi thì đây là một trong các tác phẩm kinh điển về
nền dân chủ phương Tây. Cùng với tác phẩm Nền dân trị Mỹ của Alexis de
Tocqueville
tác phẩm Chính thể đại diện của J. S. Mill được xem như
những khảo cứu mang tính nền tảng đối với các thiết chế chính trị-xã hội ở
các nước Anh và Hoa Kỳ thế kỷ XIX. J. S. Mill xem xét vấn đề với tinh
thần khách quan khoa học; mọi phán xét ông đưa ra đều có căn cứ lập luận
rõ ràng và dựa trên những bằng chứng thực tế đương thời hay lịch sử. Vì
vậy tác phẩm này cung cấp cho ta những tri thức khả tín để hiểu được cơ sở
của nền dân chủ phương Tây. Từ đó ta mới có căn cứ để nhận dạng xã hội
phương Tây hiện đại một cách chính xác. Đất nước ta đã chọn lựa hội nhập
