1) Tình trạng của dân chúng quyết định sự thành bại của chính
thể
J. S. Mill lưu ý rằng các thiết chế chính trị là sản phẩm của con người,
có nguồn gốc và toàn thể sự tồn tại nhờ cậy vào ý chí con người, chúng có
vận hành được hay không là tùy thuộc vào dân chúng. Theo ông cần phải
có ba điều kiện sau: “Dân chúng, mà hình thức chính thể dự tính thiết lập
cho họ, phải thuận nguyện chấp nhận nó, hay ít nhất cũng không bất mãn
đến mức tạo nên chướng ngại không vượt qua được trong việc thiết lập nó.
Họ phải thuận nguyện và có khả năng làm những gì cần thiết để giữ cho
chính thể đó đứng vững. Họ phải thuận nguyện và có khả năng làm những
gì được đòi hỏi ở họ để cho chính thể đó có thể hoàn thành được các mục
đích của nó. Từ ngữ ‘làm’ ở đây được hiểu bao gồm cả sự nhẫn nhịn lẫn
hành động. Họ phải có khả năng đáp ứng các điều kiện cho hành động và
các điều kiện cho sự tự kiềm chế, những cái cần thiết cả cho việc giữ chính
thể tồn tại lẫn cho việc giúp nó đạt được các mục đích, hiệu quả lợi ích mà
chính thể gửi gắm vào đó.” (Chương I). Ông nhấn mạnh thêm rằng: “Nếu
chúng ta tự hỏi rằng một chính thể tốt trong mọi ý nghĩa của nó, bao gồm
từ người hèn mọn nhất tới người quyền quý nhất, phụ thuộc vào các nguyên
nhân và điều kiện gì, chúng ta sẽ thấy rằng điều chủ yếu nhất bao trùm lên
mọi thứ khác chính là phẩm chất của các con người hợp thành cái xã hội
mà chính thể đang vận hành trong đó.” (Chương II).
Nhìn lại lịch sử cổ đại của thế giới, J. S. Mill cho rằng con người
thường bắt đầu từ trạng thái hoang dã “trong đó mỗi người sống cho bản
thân, không phải chịu bất cứ kiểm soát bên ngoài nào”. Sự khai hóa đầu
tiên cho loại dân chúng này là họ phải học được sự tuân phục, “nhưng
không phải bằng cái cung cách như biến cải họ thành một dân chúng nô
lệ”. Bởi vì “chế độ nô lệ trong mọi chi tiết của nó thật quá ghê tởm… cho
nên chấp nhận chế độ nô lệ trong bất cứ tình huống nào của đời sống hiện
đại là rơi trở lại vào tình trạng còn tồi tệ hơn cả tình trạng dã man”. Ông
nhận xét như sau về tính nô lệ của con người: “Một nô lệ, đúng với tên gọi,
là người đã không học được cách tự giúp mình. Anh ta chắc chắn đã tiến
