Cổ nhân có câu, "Không có ai là 'khá giỏi' khi vật nhau với cá sấu cả." Đó là
nơi tự tin thái quá sẽ tiễn bạn xuống mồ.
Chúng ta ai cũng đều có chút ảo vọng (con cái của ai trông cũng giỏi giang
và không có nhiều người chịu thừa nhận mình lái xe kém), nhưng khi vượt quá
ngưỡng thông thường, mọi thứ dần trở nên rắc rối. Thật không may, chúng ta
không bàn bạc nhiều về vấn đề này. Ai cũng muốn gia tăng sự tự tin. Đó là bởi vì
tự tin thật tốt đẹp biết bao. Tự tin khiến ta cảm thấy mạnh mẽ. Nhưng rất nhiều
nghiên cứu chỉ ra rằng khi cảm thấy mạnh mẽ, ta có thể trượt xuống con dốc của
sự chối bỏ thực tại và kiêu căng. Còn nhớ Ashlyn, cô gái không cảm thấy đau
không? Nhìn bên ngoài, không thấy đau nghe thật đỉnh, nhưng bạn đã thấy vấn đề
của nó rồi đó. Tin chắc cú về bản thân thì cũng tuyệt vời thật, nhưng đừng có
chắc cú quá — để phòng khi thực tại bất chợt muốn phũ phàng với bạn.
Đây là một vấn đề to lớn trên con đường đến với thành công trong thế giới
kinh doanh. Richard Tedlow, giáo sư danh dự tại Harvard, chia sẻ:
Tôi đã dạy và viết về lịch sử kinh doanh được 4 thập niên rồi, và thứ hạ gục
hàng tá công ty và CEO tôi đã nghiên cứu chính là phần lớn trong số họ đều
phạm phải sai lầm vốn có thể tránh được — tôi không nói khi đã nắm hết thông
tin lúc mọi sự đã rồi, mà dựa trên lượng thông tin những người ra quyết định có
trong tay vào thời điểm ấy. Những sai lầm đó là kết quả của việc chối bỏ thực tại
của các vị này.
Chúng ta đều dành quá nhiều thời gian than phiền về tình trạng thiếu năng
lực, nhưng như Malcolm Gladwell chỉ ra trong một bài nói chuyện tại Đại học
High Point, tự tin thái quá còn rắc rối hơn nhiều. Tại sao ư? Thiếu năng lực là
một vấn đề của người chưa có kinh nghiệm, và khi mọi yếu tố khác như nhau, ta
sẽ không tin tưởng mà giao cho người thiếu kinh nghiệm nhiều sức mạnh hay
quyền lực. Tự tin thái quá lại thường là lỗi lầm của các chuyên gia, trong khi
chúng ta lại trao cho họ quá nhiều sức mạnh và quyền lực. Rất rõ ràng và hiển
nhiên, người thiếu năng lực thật chán, nhưng lỗi lầm mà họ gây ra không thể nào
quá nghiêm trọng. Chính những người sai lầm do tự tin thái quá mới là những kẻ
phá hoại kinh khủng nhất.
Sự kiêu căng thế này không chỉ dẫn đến suy nghĩ ảo tưởng; nó còn dẫn đến
những vấn đề thực tại. Muốn biết CEO nào sẽ lèo lái công ty mình xuống mồ
không? Cứ đếm số lần họ sử dụng từ "tôi" trong thư báo cáo thường niên gửi cổ
đông là biết. Đó chính là điều chuyên gia phân tích tài chính Laura Rittenhouse
