và cố chọn lấy cái tốt nhất. Hy sinh chính là suy nghĩ về những gì mình cần và
chọn ra thứ đầu tiên thỏa mãn hết các nhu cầu đó. Hy sinh chính là sống "tốt vừa
đủ."
Trong thế giới hiện đại, tối đa hóa là chuyện gần như không thể đạt được.
Thử tưởng tượng bạn đang truy cập vào Amazon.com để chọn "quyển sách tốt
nhất dành cho bạn." Chúc may mắn nếu bạn muốn đánh giá được hết từng quyển
một. Bạn sẽ cần mấy năm trời. Nhưng vẫn còn một vấn đề sâu xa, ít rõ ràng hơn.
Bạn có thể nghĩ rằng việc đánh giá được nhiều phương án sẽ dẫn đến kết quả
khách quan tốt hơn. Bạn đã đúng. Nhưng nó kết cục cũng làm suy giảm hạnh
phúc chủ quan.
Đó chính xác là kết quả rút ra được từ nghiên cứu của Barry Schwartz và
Sheila Iyengar. Sinh viên thuộc nhóm tối đa hóa cố tìm công việc tốt nhất sau khi
ra trường cuối cùng cũng được đền đáp — họ có được mức lương cao hơn 20%.
Nhưng họ lại kém hạnh phúc hơn với công việc của mình so với những người
theo phương án hy sinh. Những người tối đa hóa như đang phải chạy trên cỗ máy
kỳ vọng hoạt động liên hồi; họ cũng hối hận nhiều hơn vì luôn cảm thấy mình lẽ
ra đã có thể làm tốt hơn. Chắc chắn nếu đang chọn bác sĩ phẫu thuật não, tối đa
hóa là ý hay, nhưng trong hầu hết khía cạnh của đời sống, nó chỉ khiến ta không
hạnh phúc. Nhà khoa học đoạt giải Nobel, Herbert Simon — người sáng tạo ra ý
tưởng về tối đa hóa và hy sinh — cho biết, cuối cùng thì, khi tính toán mọi yếu
tố, từ căng thẳng, kết quả, đến công sức bỏ ra, phương án hy sinh mới thực sự
mang lại hiệu quả tối đa.
Như Nash và Stevenson đã chỉ ra, "Bạn không thể tối đa hóa 2 thứ đối lập
nhau." Một lần nữa, đó lại là quy luật của Spencer. Bạn chỉ có 24 giờ/ngày với
nguồn năng lượng có hạn. Với rất nhiều khoản mục, bạn cần phải vẽ ra được giới
hạn. Bạn không thể làm tất cả mọi thứ và thành công trong mọi khía cạnh.
Tất cả đều dẫn đến câu hỏi Tôi muốn cái gì? Nếu bạn không xác định được,
thế giới sẽ xác định giùm bạn. Và như đã thấy, đó là một cô máy chạy bộ, thúc ta
luôn săn đuổi, không bao giờ đến đích. Ellen Galinsky đã tiến hành một nghiên
cứu và hỏi những đứa trẻ rằng, "Nếu em có một điều ước và chỉ một điều ước có
thể thay đổi cách công việc của cha mẹ tác động đến cuộc sống của mình, đó sẽ là
gì?" Câu trả lời phổ biến? Bọn trẻ ước rằng cha mẹ "ít căng thẳng và mệt mỏi
hơn."
