CHỐNG DUHRING - Trang 154

những chất pa ra phin thường C2H2n + 2 chất thấp nhất là mê tan, CH4
một chất khí; chất cao nhất mà người ta đã biết là éc-da-đê-can
(hexadécane), C16H34, một vật thể rắn kết thành những tinh thể không có
màu, đến 21o thì hoá lỏng và đến 278o mới sôi. Trong cả hai dãy, mọi chất
hoá hoá hợp mới đều hình thành bằng cách thêm CH2, tức là thêm một
nguyên tử các bon và 2 nguyên tử hydrrô, vào công thức phân tử của chất
hoá hợp có trước, và mỗi lần thay đổi về lượng như thế của công thức phân
tử lại tạo ra một vật thể khác về chất.
Nhưng những dãy đó chỉ là một ví dụ rõ rệt đặc biệt; ở hầu hết mọi nơi
trong hoá học, ngay với các thứ ô xít khác nhau của đạm, các thứ a xít khác
nhau của lân tinh hay của lưu huỳnh, người ta cũng đã có thể thấy "lượng
chuyển hoá thành chất" như thế nào, và cái quan niệm gọi là mơ hồ và mù
mịt của Hegel đã thể hiện ra có thể nói là bằng xương thịt như thế nào trong
các sự vật và các quá trình, hơn nữa chẳng một ai thấy mơ hồ và mù mịt cả,
trừ ông Đuy-rinh. Và nếu Mác là người đầu tiên đã làm cho người ta lưu ý
đến điểm này, và nếu ông Đuy-rinh đọc lời chỉ dẫn đó của Mác mà thậm
chí cũng không hiểu nó nói cái gì (vì nếu ông ta hiểu thì chắc chắn là đã
không bỏ qua cái tội tầy trời ấy), thì chẳng cần phải quay lại nhìn cái triết
học tự nhiên nổi danh của ông Đuy-rinh, điều đó cũng đủ để xác định rõ rệt
được ai là người thiếu "những nhân tố văn hoá hết sức hiện đại của phương
pháp tư duy khoa học" - Mác hay ông Đuy-rinh, - và ai là người không biết
đầy đủ "những luận điểm chủ yếu của ... hoá học".
Để kết thúc, chúng tôi muốn mời thêm một người nữa làm chứng cho việc
lượng biến thành chất: Napoléon. ông này đã mô tả như sau cuộc chiến đấu
của đội kỵ binh Pháp tuy kém về tài nghệ cưỡi ngựa nhưng có kỷ luật, với
người Ma-mơ-lúc, hồi đó chắc chắn là đội kỵ binh giỏi nhất về chiến đấu
đơn độc nhưng lại thiếu kỷ luật:
"2 người lính Mác mơ lúc thì nhất định hơn hẳn 3 người lính Pháp; 100
người lính Ma mơ lúc và 100 người lính Pháp thì ngang nhau; 300 người
lính Pháp thì thường thường hơn 300 người lính Ma mơ lúc; 1.000 người
lính Pháp thì bao giờ cũng đánh bại được 1.500 người lính Ma mơ lúc".
Giống như ở Mác, cần phải có một số lượng giá trị trao đổi tối thiểu nhất