CHỐNG DUHRING - Trang 152

Trên kia, ở phần đồ thức về vũ trụ, chúng ta đã thấy rằng, với con đường
nút của những quan hệ về độ của Hegel[22], trong đó, ở những điểm nhất
định của sự thay đổi về lượng, đột nhiên lại xảy ra một sự chuyển biến về
chất, thì ông Đuy-rinh đã gặp phải một điều rủi ro nho nhỏ: trong một phút
yếu đuối ông ta đã tự mình thừa nhận và áp dụng con đường đó.[43] ở đó,
chúng ta đã nêu ra một trong những ví dụ thông thường nhất, tức là cái ví
dụ về sự thay đổi các trạng thái kết hợp của nước, dưới áp lực không khí
bình thường ở 0o bách phân, nước từ trạng thái lỏng chuyển sang trạng thái
rắn, còn ở 100o bách phân thì từ trạng thái lỏng chuyển sang trạng thái hơi,
thành ra ở hai điểm ngoặt đó, sự thay đổi thuần tuý về lượng của nhiệt độ
dẫn tới một trạng thái thay đổi về chất của nước.
Chúng ta còn có thể rút ra trong giới tự nhiên và trong xã hội loài người
hàng trăm những sự việc tương tự như thế để chứng minh cho quy luật này.
Ví dụ, trong bộ "tư bản" của Mác, tất cả phần thứ tư: Sự sản xuất ra giá trị
thặng dư tương đối, đã dẫn ra từ lĩnh vực hợp tác, lĩnh vực phân công và
công trường thủ công, máy móc và đại công nghiệp, vô số trường hợp trong
đó sự thay đổi về lượng làm thay đổi chất của các sự vật cũng như sự thay
đổi về chất làm cho lượng của sự vật thay đổi; tức là, trong đó, để nói theo
cái lối nói mà ông Đuy-rinh rất căm ghét, lượng biến thành chất và ngược
lại. Ví dụ, chúng ta có thể kể ra cái sự thật là : sự hợp tác của nhiều người,
sự hợp nhất của nhiều lực lượng thành một hợp lực, sẽ tạo ra, nói theo lối
nói của Mác, một "lực lượng mới" khác một cách cơ bản với tổng số những
lực lượng cá biệt hợp thành nó[44].
Cũng trong đoạn mà ông Đuy-rinh đã đảo ngược lại vì lợi ích của chân lý
hoàn toàn, Mác lại còn nhận xét: "Lý luận phân tử được áp dụng trong hoá
học hiện đại, lần đầu tiên được Laurent và Gerharrdt phát triển một cách
khoa học, chính là dựa vào quy luật này"[45]. Nhưng điều đó có quan hệ gì
tới ông Đuy-rinh đâu ? Vì ông ta đã biết rằng:
"Ở nơi nào một thứ khoa học nửa mùa và đôi chút triết lý cùn được dùng
làm vũ khí nghèo nàn để đem lại cho mình cái vẻ bác học - như điều đó đã
diễn ra ở Mác và đối thủ của ông ta là Lasalle - thì ở đó thiếu hẳn những
nhân tố văn hoá hết sức hiện đại của phương pháp tư duy khoa học - tự