trên những loại suy kỳ quặc mượn trong lĩnh vực tôn giáo ấy, thì không thể
nào xây dựng được lôgich của các sự kiện thực tế được... ông Mác vẫn bình
thản trong cái thế giới mù mịt của chế độ sở hữu vừa có tính chất cá nhân
vừa có tính xã hội của ông ta, và để mặc cho tín đồ của ông phải tự mình
giải quyết lấy cái điều bí ẩn biện chứng sâu xa ấy".
ông Đuy-rinh nói như vậy đấy.
Như vậy là Mác không thể chứng thực tính tất yếu của cách mạng xã hội,
của việc xây dựng chế độ công hữu về ruộng đất và về những tư liệu sản
xuất do lao động tạo ra, bằng cách nào khác ngoài cách viện đến sự phủ
định cái phủ định của Hegel; và vì xây dựng lý luận xây dựng chủ nghĩa
của mình trên những loại suy kỳ quặc ấy mượn của tôn giáo nên. Mác đi
đến kết luận là trong xã hội tương lai sẽ có một chế độ sở hữu vừa có tính
chất cá nhân vừa có tính chất xã hội, coi như sự thống nhất cao hơn theo
kiểu Hegel của mối mâu thuẫn đã được xoá bỏ.
Thoạt tiên, chúng ta hãy khoan nói tới sự phủ định cái phủ định, và hãy xét
cái "chế độ sở hữu vừa có tính chất cá nhân vừa có tính chất xã hội" đã. ông
Đuy-rinh gọi đó là một "thế giới mù mịt", và kỳ lạ thay ông ta quả thật có
lý về mặt này. Nhưng tiếc thay không phải Mác đứng ở trong cái thế giới
mù mịt ấy, mà một lần nữa chính bản thân ông Đuy-rinh. Thật vậy, cũng
như ở trên kia, nhờ nghệ thuật sử dụng cái phương pháp "mê sảng" của
Hegel, ông ta đã xác định được một cách dễ dàng những tập còn viết dở của
bộ "Tư bản" nhất định sẽ phải chứa đựng những nội dung gì, thì ở đây,
chẳng cần vất vả mấy, ông ta cũng có thể sửa lại Mác theo Hegel bằng cách
gán cho Mác sự thống nhất cao hơn của một chế độ sở hữu mà Mác không
hề nói tới nửa lời.
Mác nói: "Đó là sự phủ định cái phủ định. Sự phủ định này không khôi
phục lại chế độ tư hữu mà khôi phục lại chế độ sở hữu cá nhân trên cơ sở
những những thành tựu của thời đại tư bản chủ nghĩa, trên cơ sở sự hiệp tác
và sự chiếm hữu công cộng đối với ruộng đất và những tư liệu sản xuất do
chính lao động làm ra. Dĩ nhiên việc biến chế độ tư hữu phân tán dựa trên
cơ sở lao động của bản thân các cá nhân thành chế độ tư hữu tư bản chủ
nghĩa, là một quá trình lâu dài, gian khổ và đau đớn hơn nhiều so với việc