JUYN VALEX VÀ TIỂU THUYẾT JĂC VANHTRAX
Juyn Valex (Jules Vallès) là một nhà văn lớn mà cũng là một chiến sĩ kiên
cường của Công xã Pari.
Ông sinh năm 1832 ở thị trấn Puy (xứ Ôvecnhơ) nước Pháp và mất năm
1885 tại Pari. Xuất, thân từ một gia đình công chức, Juyn Valex ngay từ
thuở bé đã là nạn nhân của một nền giáo dục gia đình khắc nghiệt cũng như
một nền giáo dục nhà trường sai lầm. Cha ông làm giám thị, sau làm giáo
sư trung học, tuy cũng thương con, nhưng lại là một người nhút nhát, luôn
luôn lo sợ cho chức vụ của mình, do đó mà sinh ra khắc nghiệt với con,
thậm chí có lần, để khỏi bị liên lụy, đã cho giam con vào một nhà thương
điên sau khi Juyn Valex tham gia vào một vụ chống đối cuộc đảo chính của
Napôlêông thứ III. Mẹ Juyn Valex xuất thân từ nông dân nhưng có tư tưởng
hãnh tiến, học làm sang, muốn cho con làm nên danh giá, và, vì không được
toại nguyện, nên trút cả nỗi cay đắng lên đầu con, roi vọt hành hạ con đến
tàn nhẫn. Một mặt khác, cha Juyu Valex muốn cho con trở thành giáo sư,
nhưng cậu học sinh Juyn Valex, qua tấm gương của bố, đã chán ngấy cái
cảnh nhà trường do bọn phản động công giáo thời Đế chính thứ II lũng
đoạn, ở đó các giáo sư vừa quỵ lụy, khúm núm trước hiệu trưởng và cấp
trên, lại vừa hành hạ học trò bằng đòn và phạt, ở đó người ta dạy cho thanh
niên một kiểu học tầm chương trích cú, nô lệ sách cũ người xưa, xa rời thực
tế. Chính cái giáo dục gia đình và giáo dục nhà trường sai lầm, tàn nhẫn ấy
đã tác động mạnh tới cậu bé Juyn Valex đa cảm và sớm biến cậu thành một
kẻ bất bình, môt con người nổi loạn.
*
* *
Nhưng con người bất bình ấy đã trở nên một chiến sĩ cách mạng kiên
cường, thì lại là do hoàn cảnh xã hội nước Pháp lúc bấy giờ. Khi Juyn Valex
sinh ra thì phong trào công nhân Pháp bắt đầu lên mạnh với công cuộc công
nghiệp hóa tư bản chủ nghĩa bắt đầu ở nước Pháp trong những năm 30 thế
kỷ XIX, và nó được đánh dấu bằng những cuộc đấu tranh và khởi nghĩa của
công nhân ở Lyông (1831, 1834) và ở Pari (1832, 1834). Song giai cấp công
nhân Pháp chỉ có thể trưởng thành sau khi nó đã dứt bỏ được mọi ràng buộc
với giai cấp tư sản để lần đầu tiên, đứng lên như một lực lượng chính trị độc
