Một người Ấn Độ nghe vậy, bảo:
“Tôi ngạc nhiên thấy một người thông minh lại có thể nói những điều
ngu xuẩn như vậy. Chẳng lẽ quả cầu bằng lửa xuống nước mà không bị tắt
à? Mặt trời không phải là quả cầu lửa, mặt trời là thần linh. Vị thần đó có
tên là Deva. Thần đánh cỗ xe trên bầu trời đi quanh ngọn núi thiêng Meru.
Có lần những con rắn ác độc Ragu và Ketu tấn công Deva và nuốt mất
thần, khi đó mọi thứ trở nên tối tăm. Nhưng các vị tư tế của chúng tôi đã
cầu nguyện để thần được giải thoát, và thần đã thoát. Chỉ những người kém
hiểu biết như mấy ông, chưa bao giờ đi ra khỏi hòn đảo của mình, thì mới
có thể hình dung là mặt trời chỉ chiếu sáng mỗi đảo này.”
Lúc đó, ông chủ của một con tàu Ai Cập cũng đang ngồi đó lên tiếng:
“Không, không đúng, mặt trời không phải là thần linh và không chỉ đi
quanh Ấn Độ và ngọn núi thiêng Meru. Tôi đã từng đi qua Hắc Hải, qua
các bờ biển Arabia, từng ở cả Madagasca lẫn trên các đảo Philippines – mặt
trời chiếu tất cả mọi miền, chứ không chỉ cho một mình Ấn Độ. Nó không
chỉ đi quanh một ngọn núi, mà nó mọc lên ở các đảo của Nhật Bản, vì thế
mà các đảo này mới có tên Nhật Bản, theo tiếng của họ nghĩa là sinh quán
của mặt trời, còn nó lặn nơi rất xa ở phương Tây, sau các đảo của nước
Anh. Tôi biết rõ lắm, bởi tôi từng nhìn thấy nhiều và nghe thấy nhiều từ
ông nội tôi. Ông nội tôi từng bơi đến những nơi tận cùng của biển khơi.”
Ông ta còn muốn nói thêm nữa, nhưng anh thủy thủ con tàu Anh của
tôi ngắt lời:
“Không vùng đất nào ngoài nước Anh biết được rõ hơn mặt trời như
thế nào. Ở Anh chúng tôi tất cả đều biết rằng nó không mọc lên ở đâu và
lặn xuống ở đâu. Nó chuyển động không ngừng vòng quanh trái đất. Chúng
tôi biết rõ điều này bởi vì đã đi vòng quanh trái đất và không ở đâu bị đâm
phải mặt trời. Khắp nơi nó đều giống như ở đây, sáng thì hiện ra và tối thì
biến mất.”
Anh người Anh cầm cái que vẽ lên cát hình vòng tròn và giải thích
mặt trời đi vòng quanh trái đất trên bầu trời như thế nào. Nhưng anh không
biết giải thích sao cho hay, bèn chỉ vào người thuyền trưởng của mình và
nói:
